Waarom wordt ons bakje koffie duurder?

Je kent ze wel. De bittere zuurpruimen. De Gin tonics van de ochtenduren. De cafeïnejunks die voor hun dagelijkse bakkie eruitzien als Charlie Sheen na een avond los gaan. Een groot deel van Nederland heeft koffie nodig om te functioneren. Koffie is onze brandstof. Na olie is koffie dan ook internationaal het meest verhandelde product. Het ANP bericht over de prijsstijging op de koffiemarkt werd dan ook gretig overgenomen. Vrijwel elk groot Nederlands mediaplatform berichtte recentelijk over het duurder wordende bakje koffie. Een WRM werd in deze berichten maar deels gegeven. WRM wordt ons bakje koffie nou echt duurder?

Brazilië
Als verklaring voor de huidige prijsstijging wijzen alle media één kant op. Namelijk naar de grootste koffieproducent ter wereld; Brazilië. Het land heeft in januari en februari te maken gehad met een serieuze droogte. De heetste periode sinds 1972. Hierdoor zijn de oogstverwachtingen naar beneden bijgesteld. Ook elders in de wereld heeft men door het slechte weer de oogstverwachting moeten bijstellen. Grootschalige koffieproducent Vietnam verwacht bijvoorbeeld last te gaan krijgen van een tropisch stormfront. De onzekerheid die hierdoor is ontstaan stuwt de prijs op. De media schetst zodoende een beeld dat de uitzonderlijke weersituatie verantwoordelijk is voor de recente prijsstijging. Om de recente prijsstijging echt goed te kunnen duiden moet de koffiemarkt beter bekeken worden.

Prijsvolatiliteit
Wanneer je de huidige marktontwikkelingen in een bredere context plaatst, wordt duidelijk dat prijsfluctuaties (in toenemende mate) een structureel probleem zijn. Terwijl wij ons nu zorgen maken over een prijsstijging was er tien jaar geleden sprake van een koffiecrisis vanwege de aanhoudende prijsdaling. In de maandelijkse rapportage van de International Coffee Organization (ICO) blijkt dat prijsonzekerheid de laatste maanden extreem is toegenomen. Met andere woorden; de huidige prijsstijging is niet structureel maar past bij de bewegelijkheid van de koffieprijs. Deze prijsvolatiliteit is een doorn in het oog voor ICO. Het is een bron van onzekerheid en kwetsbaarheid voor koffieproducenten. ICO benadrukt dat met een toename van prijsinstabiliteit de armoede onder kleine koffieproducenten toeneemt. Zij kunnen niet efficiënt met hun middelen om gaan met een instabiele markt. ICO bestempelt het bestrijden van prijsvolatiliteit als één van de kernuitdagingen van de wereldwijde koffiemarkt.

WRM is de koffieprijs zo instabiel?
De eigenschappen van de koffieplant zorgen ervoor dat koffieproducenten op de korte termijn nauwelijks kunnen inspelen op prijsveranderingen. Het duurt een aantal jaren voordat een koffieboom volledig productief is. De aanbodzijde van koffie is zodoende vrij inelastisch. Door gedane investeringen blijft men toch wel koffie produceren, ook al verandert de prijs. Een makkelijke correctie van tekorten of overschotten op de koffiemarkt zit er niet in. Overcorrectie en prijsinstabiliteit is het gevolg. Deze beperking van de koffiemarkt is inherent aan het product. Tot 1989 heeft men het corrigerende gebrek van koffiemarkt proberen op te vangen met internationale afspraken. Deze ‘International Coffee Agreements’ (ICA’s,) hadden als voornaamste doel om aanbod en prijs fluctuaties te verkomen. Daarin zijn ze geslaagd; ICO stelt dat prijsvolatiliteit na 1989 aanwijsbaar is toegenomen. Vanaf 1989, toen de koffiemarkt te maken kreeg met grootschalige liberalisatiegolven, zijn er geen regulerende ICA’s meer tot stand gekomen. De mechanismen om de markt te reguleren zijn voor een groot deel ontmanteld. De keerzijde van deze internationale afspraken was dat er vaak een te hoge prijs werd betaald voor koffie. Prijsstabiliteit was dus niet gratis.

Natuurlijk speelt het weer een belangrijke rol bij de prijsbepaling van koffie. Het wegvallen van ICA’s is echter ook een belangrijke factor die heeft bijgedragen aan de prijsinstabiliteit van ons bakkie.

Bronnen tekst:
World coffee trade (1963 -2013): A review of the markets, challenges and opportunities facing the sector. ICO. 2014
Monthly Coffee Market Report. ICO. 3-2014
Economic Stimulation: The History and Hope of Coffee in Development. S.W. Shannon. 2009
Nu.nl/economie/3763898/koffie-wordt-duurder