Waarom onweert het vaak ’s nachts?

‘Er hangt onweer in de lucht.’ Het is een opmerking die we vaak gebruiken als het buiten vochtig aanvoelt en we de hoge, donkere wolken in de verte al aan kunnen zien komen. Maar WRM komt onweer vooral in de zomer voor en hangt het bovendien vaak ‘s avonds in de lucht?

Onweer, wat is het ook alweer?
We weten allemaal dat onweer bestaat uit lichtflitsen, bliksem en donder. En misschien wel wat rillingen over je rug, mocht je er stiekem toch nog een beetje bang voor zijn. Maar hoe begint zo’n bui nu ook alweer? Een onweersbui ontstaat doordat meerdere luchtstromen met verschillende temperaturen samenkomen en een soort strijd met elkaar aangaan. Vaak gebeurt dit vooral na een warme periode, zoals een warme zomerdag. Wanneer het buiten warm is, bouwt de luchtvochtigheid zich langzaam op tot een hoog niveau. Als hierna een koude luchtstroom deze warmte tegemoetkomt, ontstaat er een groot temperatuurverschil en een instabiele atmosfeer die bestaat uit zowel koude, warme, droge en vochtige lucht bij elkaar. Deze luchtsamenstelling is de oorzaak van onweer.

Cumulonimbus
Stel, na een mooie zomerdag trekt koude zeelucht over het land. Door de komst van koude lucht is de warme lucht gedwongen om op te stijgen en verandert deze in een hoge, bollige stapelwolk. Deze wolk wordt ook wel een cumulonimbus genoemd. Binnen de wolk stromen warme en koude luchtstromen langs elkaar, soms wel met een snelheid van honderd kilometer per uur. De cumulonimbus bestaat uit veel verschillende soorten deeltjes: regen, sneeuw, hagel, ijsaanzetting en bliksem, maar ook uit wind en turbulentie. Dit komt omdat warme lucht opstijgt en eerst verandert in druppels, maar wanneer de druppels hoger, en dichterbij de kou, komen in ijs omslaan. Het ijs wordt zwaarder, neemt de vorm van hagel aan en zakt hierdoor weer naar de onderkant van de wolk, waar het ijs uiteindelijk weer in waterdamp verandert. Deze transformatie van water in verschillende vormen zorgt voor een bepaalde spanning in de wolk. Denk aan een ballon die je tegen een gebreide trui aanwrijft. Door de wrijving wordt de ballon elektrisch geladen. In de ballon hopen zich namelijk elektrisch geladen deeltjes op en ontstaat er een overschot. Deze ‘extra’ elektrische deeltjes willen graag weer weg en trekken daarom aan alles wat er bij ze in de buurt komt, zoals je haren wanneer die te dicht bij de ballon komen. Bij een onweerswolk ontstaat deze statische elektriciteit op dezelfde manier: de koude en warme luchtstromen zijn minder of meer elektrisch geladen en hangen hoger (ijsdeeltjes) of lager (hagel) in een wolk. Lichte, positief geladen deeltjes hangen bovenin, terwijl zwaardere negatief geladen deeltjes zich onderin de wolk bevinden. De deeltjes in de wolk wrijven langs elkaar, waardoor ze een statische, elektrisch geladen wolk opleveren. En in plaats van aan je haar te trekken, ontlaadt een wolk door bliksem af te geven.

Donder in de slaapkamer
Maar WRM dendert de donder van onweer nu net ’s avonds onze stille slaapkamer binnen op het moment dat wij willen slapen? Dat heeft dus te maken met de temperatuurverschillen die nodig zijn om een onweersbui te laten ontstaan. Gedurende de dag kan de zon ervoor zorgen dat het aardoppervlak flink wordt verwarmd en de luchtvochtigheid zodoende stijgt, waardoor het contrast met een koude luchtstroom ’s avonds des te groter wordt. Wanneer de temperatuur ’s avonds aan het eind van een zomerdag niet daalt is dit dus een sterke aanwijzing dat het ’s nachts gaat onweren. De kans op onweer is echter het grootst rond vijf uur ‘s middags en niet laat in de avond, aangezien op dit tijdstip het contrast tussen de warmte dichtbij de aarde en kou op grote hoogte het grootst is. Gelukkig duren de meeste onweersbuien maar een half uur, dus veel slaap hoef je niet te verliezen!

Bronnen tekst:
Frankdeboosere.be/vragen/vraag165.php
Knmi.nl/cms/content/39813/onweer
Science.howstuffworks.com/nature/climate-weather/storms/question646.htm
Schooltv.nl/video/het-klokhuis-onweer/
Theweatherprediction.com/habyhints/185/