Waarom lachen door kietelen?

Voor ouders is het een veelgebruikte manier om hun kroost tot lachen te bewegen en voor kinderen is het een geliefde methode om elkaar mee te plagen. Kietelen is een populaire sociale activiteit, niet alleen onder ouders en kinderen, maar ook onder bijvoorbeeld verliefde stelletjes. Het lijkt er zelfs op dat het positieve effecten heeft, want het gevolg van gekieteld worden is lachen. Maar terwijl het van buitenaf lijkt alsof het plezierig is, weet iedereen die wel eens gekieteld wordt dat het heel vervelend kan zijn. Dan vraag je je toch af, WRM moeten we eigenlijk lachen als we worden gekieteld?

Soorten kietelen
Er zijn twee verschillende soorten kietelen. De eerste vorm wordt knismesis genoemd. Deze vorm is de zachte manier van kietelen en veroorzaakt eerder een jeukend gevoel op de huid  dan echt gelach en schokkende bewegingen. Knismesis wordt veroorzaakt door een heel zachte aanraking van of wrijving op de huid. Deze manier van kietelen kan bijna overal op het lichaam worden toegepast. Het is ook mogelijk om jezelf op deze manier te kietelen. Strijk maar eens heel zachtjes met je hand over je arm; het gevolg zal zijn dat je je het liefst even wilt krabben. Deze manier van kietelen is niet alleen voor mensen; hij komt ook voor bij dieren. Denk maar aan een paard dat met zijn staart de vliegen van zijn rug slaat.

De tweede vorm van kietelen wordt gargalesis genoemd. Deze manier van kietelen is de bekende methode die gepaard gaat met heftig gelach en onvrijwillige bewegingen. Ook is hij alleen te vinden bij mensen en andere primaten. In tegenstelling tot knismesis is het niet mogelijk om deze manier van kietelen bij jezelf toe te passen Deze manier van kietelen is verder erg mysterieus, omdat het nog niet helemaal duidelijk is waar hij vandaan komt. Bij knismesis is dit wel bekend, aangezien deze kietelvorm een evolutionair voordeel heeft: als vliegen of andere insecten (die ziektes kunnen overdragen) op onze huid gaan zitten, jagen we ze zo instinctief weg, net als de paarden met hun staarten doen. Vanaf nu wordt in dit artikel, als het om kietelen gaat, echter naar gargalesis verwezen.

Omdat gargalesis als gevolg heeft dat we moeten lachen, zou het goed voor het lichaam zijn. Lachen is immers een teken van vreugde en plezier. Het tegendeel is vaak echter waar: veel mensen ondervinden gekieteld worden als een marteling en het werd zelfs als zodanig gebruikt in de Middeleeuwen.

Fysiologisch
Tijdens het kietelen worden verschillende gebieden in je hersens gestimuleerd. Een daarvan is de somatosensorische cortex, die verantwoordelijk is voor het analyseren van de druk op de huid. Een ander gebied is de cortex cingularis anterior (CCA). Dit gebied in de hersenen is onder andere verantwoordelijk voor het verwerken van pijn, maar reageert ook als we moeten lachen. Dit zou een aanwijzing kunnen zijn WRM we, zelfs als we het kietelen onprettig vinden, nog steeds in de lach schieten. De CCA is ook actief als we lachen omdat er iets grappig is. Er is echter een verschil tussen lachen door gekieteld worden en lachen om humor. Als je moet lachen als iets grappig is, geldt dat naarmate er meer wordt gelachen, de lach ook steeds intensiever wordt. Bij kietelen is dit niet het geval: hierbij blijf je vrij constant lachen.

Er is nog een derde gebied in de hersens dat geactiveerd wordt tijdens het kietelen en dat is de hypothalamus. Dit deel van de hersens is onder andere verantwoordelijk voor instinctieve reacties op situaties, zoals de vlucht-of-vecht-reactie. Dit kan erop wijzen dat kietelen een manier is om je lichaam te beschermen. Bij kietelen zijn niet alle plekken van je lijf even gevoelig. Gevoelige plekken zijn onder andere de oksels, de hals, de buik en de voeten. De reden hiervoor is dat de zenuwuiteinden op deze plaatsen dicht tegen de huidoppervlakte aan liggen. Ook zijn het erg onbeschermde plekken. De buik wordt niet beschermd door botten, maar herbergt wel belangrijke organen. Door de hals lopen de luchtpijp en belangrijke slagaders, terwijl er belangrijke aderen door de oksels lopen. Het lachen en de lichamelijke reacties (zoals om je heen slaan) zouden dus een manier kunnen zijn om jezelf te beschermen.

Jezelf kietelen
Maar WRM is het dan niet mogelijk om jezelf te kietelen? Bij verder hersenonderzoek is gebleken dat, wanneer je dit probeert, de hersens registreren dat je jezelf gaat kietelen. Verder bleek dat de normale reacties op kietelen in zo’n geval worden geblokkeerd. Dit is een grappig genoeg een aanwijzing dat de reactie op kietelen een verdedigingsmechanisme is: het werkt alleen als we worden gekieteld door iets of iemand anders.

Het is nog niet helemaal duidelijk WRM we moeten lachen als we worden gekieteld. Het is niet het gevolg van plezier of genot, omdat het hersengebied dat bij het lachen wordt geactiveerd ook voor pijn verantwoordelijk is. Maar het is niet zo dat naarmate het kietelen vordert we meer gaan lachen of humor grappiger lijkt te zijn na een kietelpartij. Daardoor kun je uitsluiten dat het lachen een bijeffect is van het geprikkelde hersencentrum. Bij gargalesis geldt dat slechts bepaalde plekken werkelijk kietelbaar zijn, waardoor het erg waarschijnlijk is dat het hier om een verdedigingsmechanisme gaat waarmee al op jonge leeftijd wordt geleerd welke plekken goed moeten worden beschermd. Dat we dan moeten lachen, kan komen doordat bepaalde hersengebieden worden geprikkeld die behalve voor pijn ook voor lachen verantwoordelijk zijn. Vervelend of niet, het blijft een leuke manier om je vrienden of familieleden mee te plagen.