Waarom kun je niets horen in de ruimte?

Gierend schiet er een ruimteschip door het beeld, we horen bliepjes van knipperende lampjes en het suizen van ruimtepuin. Behalve dat de plot van Star Wars erg onrealistisch is, is het ook onmogelijk dat we dergelijke geluiden zullen horen van een ruimteschip. Je hebt het namelijk vast wel eens van een nerd in je omgeving gehoord: er bestaat helemaal geen geluid in de ruimte! WRM is dat eigenlijk zo? En WRM hebben de astronauten in het ISS (International Space Station) daar geen last van?

Wat is geluid?
Om deze vragen te beantwoorden, bekijken we eerst wat geluid is. Bij het produceren van geluid (van fluisteren tot heavy metal-‘muziek’) wordt een golf door de lucht gestuurd. De geluidsbron produceert dan een schokgolf die vervolgens met een bepaalde snelheid door de lucht beweegt. In de afbeelding kun je zien hoe een golf zich voortplant; de moleculen in de lucht worden tijdelijk dichter op elkaar gedrukt en verspreiden zich daarna weer, waardoor een golfpatroon ontstaat. Dit is te vergelijken met de golfjes die ontstaan als je een steentje in het water gooit. De schokgolf van de val van het steentje duwt het water in een golfpatroon. En misschien is het, in het geval van heavy metal, beter te vergelijken met een tsunami… Hoe een golf gerelateerd is aan een soort geluid is te lezen in het artikel over het Dopplereffect.

Lege ruimte
Een verzameling moleculen (een medium) is dus van cruciaal belang om een schokgolf door te geven. Probeer maar eens zonder water te zwemmen: het maken van zwembewegingen op het droge zal je niet ver brengen (tenzij je erdoor in een gesticht beland). Dat is precies het probleem in de ruimte. Het is daar behoorlijk leeg, zo leeg dat er slechts een paar moleculen per kubieke meter zijn (in tegenstelling tot de 100.000.000.000.000.000.000.000 deeltjes per kubieke meter lucht). Een geluidsgolf doorgeven is voor deze eenzame deeltjes onmogelijk. Kortgezegd: er is geen medium om een golf in te produceren. Doordat er in de ruimte bijna overal een vacuüm is, bestaat er dus geen geluid.

Zingende astronauten
Echter, dankzij diverse amusante filmpjes weten we dat de astronauten in het ISS wel degelijk met elkaar en tegen een camera kunnen praten (en zingen). WRM hebben zij geen last van het gebrek aan geluid in de ruimte? Om dezelfde reden dat dat ze niet dood neervallen (of dood rondzweven): er zijn in het ISS wél luchtmoleculen aanwezig. Deze voorzien de ruimtereizigers niet alleen van zuurstof, ze fungeren ook als medium om de gesprekken van mond naar oor te transporten.

Nu weet je dus WRM je geen goed gesprek kunt voeren in de ruimte en WRM sommige geluiden in Star Wars onmogelijk hoorbaar kunnen zijn. Maar ja, lichtzwaarden zijn helaas óók fictie!