Waarom kamperen mensen?

Wat betreft kamperen is de gulde middenweg onvindbaar: Je vindt het fantastisch of verschrikkelijk. Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: ik behoor tot het kamp van de haters. Ik tolereer het tijdens festivals maar voor de rest is het voor mij onbegrijpelijk dat mensen hun welverdiende, spaarzame vrije tijd kamperend besteden. Het klapstoeltje is onmogelijk comfortabel, het opzetten van de klamme koepeltent is zenuwslopend, de citronella lucht is prangend en de sanitaire voorzieningen hebben een Texaco-achtige allure. De TV programma’s Campinglife en Red Mijn Vakantie haal ik structureel door elkaar. Hoe is het romantische beeld over kamperen ontstaan? WRM kamperen mensen?

Dit artikel is een poging om aan de hand van film en literatuur kamperend Nederland beter te begrijpen.

Chocolat
Historici Dennis Hardy en Colin Ward leggen een verband tussen de populariteit van zigeunerverhalen en de opkomst van het romantische kampeerbeeld in de 19^e eeuw. Tegenwoordig associëren we het zigeunerleven met overdreven grote permanente woonwagenkampen en Frans Bauer. Niet echt rock & roll dus. De traditionele weergave van het zigeunerleven wordt echter gekenmerkt door zorgeloosheid en avontuur. Deze romantische weergave van een vogelvrij leven sprak mensen aan en droeg bij aan de popularisering van recreatief kamperen. Een eenvoudig vakantie onder de blote hemel, weg van de georganiseerde samenleving, wie wil dat nou niet? Dit romantische zigeunerleven wordt verpersoonlijkt door Johnny Depp in de verfilming van de roman Chocolat. Depp speelt een vrijzinnige rondtrekkende zigeuner die een klein conservatief frans dorpje aandoet. Het contrast tussen de vrolijke zigeunergroep en de stugge dorpelingen kan niet groter. Chocolat doet de sympathie voor een non-conforme nomade bestaan groeien.

Heren van de Thee
In de tijd dat het moderne kampeergedrag zijn eerste vormen begon aan te nemen, vierde het kolonialisme haar hoogtijdagen. Al kamperend ontdekten Europese mogendheden de binnenlanden van vreemde continenten. De meest wilde en avontuurlijke verhalen bereikten het thuisfront. Deze verhalen wakkerden de drang aan om vrije tijd in de avontuurlijke natuur door te brengen. Een voorbeeld van een koloniaal verhaal dat je reislust doet vergroten is Hella S. Haasse’s Heren van de Thee. Het is een roman maar geen fictie. Haasse vertelt het verhaal van de historische persoon Rudolf van Kerkhoven die op jonge leeftijd naar Nederlands-Indië vertrekt om thee te gaan verbouwen in een afgelegen gebied op Java. Naast koloniale politiek is de mysterieuze natuur sterk aanwezig in het boek. Heren van de Thee doet je verlangen naar de oerwouden die je kent van de wereldnatuurfonds reclames. Het is een  Jungle book voor volwassenen die je innerlijke Bear Grills naar bovenhaalt.         

Deadwood
Een derde maatschappelijke ontwikkeling was de toenemende emigratie. Honderdduizenden Europeanen verlieten in de 19^e eeuw hun land om in de Verenigde Staten, Canada, Australië, Zuid-Afrika of Azië een nieuw bestaan op te bouwen. Velen beproefden hun geluk in de goud- of diamantenindustrie, als pelsjager, houthakker of ander avontuurlijk beroep. Er ontstond een hele industrie die voorzag in de behoefte aan spullen zoals tenten, mobiele bedden en vochtbestendige lucifers. Kortom, kampeerartikelen. De serie Deadwood grijpt perfect de geest van de 19^e eeuwse Amerikaanse goudkoorts. De verhaallijn speelt zich af in het gelijknamige afgelegen wettelijke stadje. Het ruige landschap en de succesverhalen van goudzoekers leidden ertoe dat kamperen steeds meer tot de culturele verbeelding ging spreken.

Hoe heeft het ooit zover kunnen komen dat mensen massaal vrijwillig het oncomfortabele bestaan op een camping bestempelen als vakantie? De oorsprong ligt in de 19^e eeuw waarin het romantische beeld van het buitenleven werd aangezwengeld door maatschappelijke ontwikkelingen zoals het zigeunerleven, het kolonialisme en massamigratie. Er ontstond een drang om back to basic de natuur in te gaan en je te onttrekken van de georganiseerde samenleving. Ik herken echter niks van het buitenideaal uit de romantiek in het hedendaagse kamperen. Het moderne campingleven is vervreemd van het 19^e eeuwse outdoor ideaal. Ik begrijp hoe de campinggekte ooit begonnen is maar snap niet hoe het zover heeft kunnen komen. Zelfs Johnny Depp en Hella S. Haasse kunnen mij dat niet uitleggen.

Bronnen tekst:
Ward C. & Hardy H. (2010). Goodnight Campers! The History Of The British Holiday Camp.
Krznaric, R. (2011). De wonderbox. Verrassende geschiedenissen in de levenskunst.