Waarom hebben sommige mensen last van een tic?

Je nek naar links of rechts draaien, je mond opendoen of je schouders even aanspannen zijn voor de meeste mensen bewegingen en handelingen die we met een doel verrichten. Maar wat als je deze bewegingen nu voortdurend maakt zonder dat je hier controle over hebt? Dan kan er sprake zijn van een tic. Een tic kan zich uiten in zowel bewegingen als geluiden en bovendien verschillen in mate van heftigheid. Maar WRM hebben sommige mensen nu last van een tic? En wat betekent het om Gilles de la Tourette te hebben?

Gebaren en geluidjes
Iedereen knippert geregeld met zijn ogen en kucht wel eens. Dus wat maakt een beweging als knipperen of het geluid van kuchen nu tot een tic? Een tic is een ongecontroleerde zenuwtrek, die continu wordt herhaald, maar waar geen bepaald ritme in zit. Het is dus een uiting in de vorm van een beweging of geluid, waar een bepaalde interne drang iemand om onverklaarbare reden toe dwingt. Mensen voelen eerst een onrustig gevoel, dat pas verdwijnt door het uiten van de tic. Er bestaan twee soorten tics: motorische tics en vocale tics. Bij motorische tics, die het meest voorkomen, kun je denken aan het aanspannen van spieren in het gezicht, zoals knipperen met je ogen, het trekken aan je neus of het aanspannen van spieren in het lichaam. Ook het maken van plotselinge gebaren valt onder deze categorie. Vocale tics uiten zich vaak in het maken van geluiden, zoals kuchen, snuiven, het schrapen van de keel en het roepen van woorden of zinnen. Denk bijvoorbeeld aan het uitroepen van scheldwoorden, wat vaak voorkomt bij mensen met Gilles de la Tourette, maar ook aan het herhalen van je eigen zinnen of het roepen van woorden tijdens een gesprek die niets met de context te maken hebben. Mensen met een tic hebben altijd last van slechts één van de twee soorten; ofwel motorisch, ofwel vocaal. Een combinatie van de twee gebeurt niet tegelijkertijd, behalve bij de stoornis Gilles de la Tourette.

Genetisch bepaald
Er is vrij weinig bekend over de oorzaak van ticstoornissen. Onderzoekers hebben weten te achterhalen dat er waarschijnlijk een verstoring van bepaalde stoffen in de hersenen optreedt, waardoor boodschappen tussen verschillende hersencellen niet helemaal goed worden overgebracht. Hierdoor worden handelingen die doorgaans bewust worden uitgevoerd, nu opeens zonder een bewuste opdracht van de hersenen verricht. Verder zijn tics genetisch bepaald en hebben mensen met een ticstoornis dus de kans om deze door te geven aan hun kinderen. Welke genen hier precies verantwoordelijk voor zijn is nog onduidelijk. Bovendien zijn er allerlei omgevingsfactoren die een rol kunnen spelen, zoals omstandigheden tijdens de geboorte, het geboortegewicht of de zwaarte van een bevalling, maar ook de mate van stress die een persoon ervaart. Door veel spanning komen tics vaak sterker tot uiting en worden ze zichtbaarder. Desondanks zijn omgevingsfactoren nooit de oorzaak van een tic, maar kunnen ze wel bijdragen aan de mate van heftigheid.

Eerste tekenen?
Een tic wordt vaak voor het eerst zichtbaar tijdens de kindertijd. Eén op de honderd kinderen heeft last van een tic, maar groeit hier meestal binnen een paar jaar overheen. Er is pas sprake van een ticstoornis als iemand langer dan een jaar last heeft van een tic. Als iemand een langere periode last heeft van een tic en hierdoor ook problemen ondervindt in het dagelijks leven, zijn er een aantal methodes om met de onvrijwillige bewegingen om te gaan. De mogelijkheid bestaat om medicijnen in te nemen om de tic te onderdrukken, maar bijwerkingen als versuftheid kunnen dan ook optreden. Therapie kan een uitkomst bieden door mensen bewust te maken van hun tic en ze manieren aan te bieden om te ontspannen, of ‘tegenbewegingen’ aan te leren om een tic tegen te gaan. Zo kunnen mensen die de tic hebben om hun ogen dicht te knijpen bijvoorbeeld aanleren om hun ogen open te sperren als tegenbeweging.

Gilles de la Tourette
‘Verdomme! Shit!’ Het zijn misschien de eerste woorden waar we aan denken als we horen van de stoornis Gilles de la Tourette, kortweg Tourette, maar toch schelden mensen die Tourette hebben lang niet altijd. De stoornis wordt vooral gekenmerkt door het feit dat zowel (meerdere) bewegingstics als (een of meerdere) geluidstics optreden. Desondanks is het tijdens stressvolle tijden of woedeaanvallen niet ongewoon voor mensen met Tourette om even flink te schelden. Bovendien hebben deze mensen vaak last van dwangneuroses, die te maken hebben met de drang tot symmetrie, tellen en dingen herhaaldelijk aanraken. Ook Tourette begint in de kindertijd, maar de helft tot tweederde van de kinderen kunnen er tijdens de pubertijd ‘overheen groeien’ of hebben er later minder last van. Een tic heb je dus niet per se levenslang!

Bronnen tekst:
Mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/85826-een-tic-of-zenuwtrek-wat-is-het-en-hoe-ga-je-ermee-om.html
Umcg.nl/NL/UMCG/KennisInZicht/Eerdere%20edities/Webmagazine_maart_2012/Pages/Tics_komen_vaker_voor_dan_je_zou_denken.aspx
Kinderneurologie.eu/ziektebeelden/beweging/tics.php
Mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/114489-alles-over-tic-stoornissen.html