Waarom groeien onze tanden niet terug als ze uitvallen?

Eigenlijk is het best oneerlijk als je er over nadenkt: haaien hebben meerdere rijen tanden en als er één uitvalt, wordt die meteen vervangen. Wij mensen, daarentegen, moeten meteen een afspraak bij de tandarts maken en een boor in onze smoel geduwd krijgen als we al een gaatje hebben. Onze tanden zijn door de natuur aardig hard gemaakt, zodat we ons eten kunnen vermalen en van ons af kunnen bijten als het nodig is. Helaas had Moeder Natuur een paar miljoen jaar terug niet voorzien dat we nu op een dieet van suiker en cola teren. Dit heeft een zwakke plek in onze tanden achtergelaten, waardoor we door al dat lekkers gaatjes kunnen krijgen (vrijwel alles dat lekker is veroorzaakt cariës).

Natuurlijk wist je dit al en misschien heb je zelf nog trauma’s overgehouden aan een tandartsbezoek. Maar heb je jezelf wel eens afgevraagd hoe het komt dat tanden zichzelf niet repareren? Als je een wondje op je huid hebt of iets dergelijks groeit dat vanzelf weer dicht, maar een gaatje in je tand, of nog erger, een tand die eruit ligt? Daarvoor moet je naar de tandarts, om de schade te laten repareren. WRM repareren je tanden zichzelf niet, zoals de rest van je lichaam dat wél doet?

WRM herstellen je tanden niet uit zichzelf?
Ik begin meteen met dit plaatje:

Het plaatje laat zien hoe je tand is opgebouwd. De kroon is het bovenste gedeelte van de tand en het enige deel dat je ziet (normaal gesproken dan). De wortel, die ongeveer twee-derde van je tand vormt, is het onderste deel en ligt ingebed in je kaakbot. Dit deel houdt de tand op zijn plaats.

De buitenste laag van je tanden heet het glazuur. Het glazuur is gemineraliseerd en is het hardste gedeelte van je hele lichaam. Onder het glazuur zit het tandbeen, of dentine. Weer daaronder zit het tandmerg, ook wel pulpa genoemd. Dit is zacht weefsel waar bloedvaatjes en zenuwen doorheen lopen. Als je gaatjes deze laag bereiken, dan doet het ook echt pijn.

In je pulpa zitten cellen die odontoblasten worden genoemd. Deze cellen zijn in staat om dentine te maken. Het glazuur van je tanden wordt gemaakt door cellen genaamd ameloblasten; zodra het glazuur af is mineraliseert het (daardoor is het zo hard) en sterven de ameloblasten af. Dit is handig om te weten, omdat hiermee de vraag beantwoord kan worden WRM je tanden zich niet uit zichzelf kunnen herstellen. Voor het herstel van weefsel zijn er altijd namelijk cellen nodig. In de meeste delen van je lichaam zijn er altijd cellen aanwezig die zich kunnen delen, om zo beschadigd weefsel te herstellen. Zoals je hierboven al las zitten er in het glazuur van je tanden geen cellen. Mocht er dus een gaatje ontstaan in je tanden, repareert dit zich dus niet vanzelf.

Zijn je tanden dan helemaal weerloos en gedoemd na elke kleine beschadiging? Nou, dat ook weer niet. De meeste gaatjes ontstaan doordat bacteriën zuur produceren, nadat ze zich lekker hebben gevoed met de suiker in je snoep. Dit zuur zorgt ervoor dat het glazuur en ook het tandbeen gedemineraliseerd wordt: de mineralen worden dus opgelost. Het goede nieuws is dat mineralen in je eten, zoals calcium, in je mond blijven hangen en dus ook weer opgenomen worden door je tanden. Dit heet remineralisatie. Het is een chemisch proces en kan dus ook plaatsvinden zonder dat er cellen aanwezig zijn. Remineralisatie gebeurt eigenlijk constant; je tanden breken dus altijd een beetje af en nemen dan weer een beetje mineralen op. De gaatjes ontstaan eigenlijk wanneer er zo veel wordt afgebroken, dat het mineraliseren niet snel genoeg gaat om de afbraak bij te benen.

Ik wil wel even afsluiten met wat goed nieuws, vooral voor degenen die een hekel hebben aan de tandarts en al die boortjes. Wetenschappers hebben namelijk toch een manier gevonden waarmee je tanden terug kunt laten groeien! Hierbij zijn veel minder boren betrokken en meer ultrasone trillingen. Deze trillingen zorgen namelijk voor een bepaalde stimulatie van de tandwortel, waardoor er cellen groeien en deze dus weer je tand kunnen regenereren. Een andere manier is door het gebruik van stamcellen; deze worden ingespoten in een kapotte tand of, als de tand er helemaal uitligt, op de plek waar eerst een tand zat. Uit deze stamcellen kan er dan een gloednieuwe tand groeien. Binnenkort hoeven we dus niet meer bang te zijn voor de tandarts.

Afbeelding: Bob de Vries voor WRM? Magazine – denieuwsgierigefietser.nl