Waarom gaan we watertanden van suiker?

Het is geen geheim dat ik voor een allochtoon extreem ingeburgerd ben in de Nederlandse cultuur. Ik spreek accentloos ABN en een broodje kaas gaat er altijd wel in. Grappig dat, wanneer je naar het buitenland gaat, je veelal probeert vast te houden aan gewoontes. Zo dacht ik, toen ik een tijdje in San Francisco woonde, dat ik daar voor mezelf ook wel een lekker broodje kaas kon maken. Bij de Safeway kocht ik sneetjes brood en een enigszins goed uitziend stuk kaas. Het bleek de grootste deceptie ooit te zijn. De kaas had iets weg van rubber en het brood, man, het brood was zo ontzettend zoet dat ik mij afvroeg of ze bij het bakken per ongeluk een pak suiker hadden aangezien voor meel. Ik werd gelijk geconfronteerd met een algemeen Amerikaans probleem, namelijk de hoge inname van toegevoegde suikers (een mogelijke reden WRM een aanzienlijk deel van de Amerikaanse bevolking lijdt aan obesitas). De vraag is nu natuurlijk WRM, als we weten dat toegevoegde suikers slecht voor ons zijn, veel van ons voedsel toch zoveel suiker bevat. Al is de kern van de vraag misschien WRM de mens toch zo’n ontzettende zoetekauw is…

Zoete beloning
Pak een willekeurige verpakking uit een supermarkt en je zult het woord glucose, fructose, sucrose, maltose, dextrose of zetmeel tegenkomen. Dit zijn allemaal vormen van suikers die tot de groep koolhydraten behoren. Wanneer je een slok vruchtensap of een hap van die overheerlijke carrot cake neemt activeren deze suikers de zoete smaakpapillen op de voorkant van je tong. Deze receptoren detecteren wanneer we iets zoets binnen krijgen en sturen dan een signaal naar onze hersenstam, die ervoor zorgt dat het signaal verder wordt verwerkt in onze hersenschors, oftewel onze cortex. De cortex is de buitenste laag van onze hersenen en wordt getypeerd door zijn rimpelige uiterlijk. In de cortex zijn er bepaalde gebieden gespecialiseerd in het analyseren van signalen, afkomstig van de inname van suikers. Wanneer deze gebieden worden geactiveerd, wordt ook ons beloningssysteem in de hersenen geprikkeld. Activatie van dit complexe netwerk heeft de afgifte van onder anderen de neurotransmitter dopamine tot gevolg. Dit chemische stofje is de reden dat het eten van zoetigheid zo belonend voelt. Het is daarom ook niet zo gek dat de meesten van ons ook de behoefte voelen om zoete dingen te blijven eten. Daarnaast lijken suikers tot een bepaald type voedsel te behoren dat dopamineafgifte in de hersenen teweegbrengt. Bepaalde groentes hebben dit effect bijvoorbeeld niet. Misschien ook wel de reden WRM we als kind onze ouders het leven zuur hebben gemaakt toen we onze groenten niet op wilden eten.

Domino-effect
Maar gaat al die suiker dan nooit vervelen? Het menselijk lichaam heeft een variatie aan voedsel nodig om alle essentiële voedingsstoffen binnen te krijgen. Onze hersenen spelen hierop in door een tolerantie op te bouwen voor voedsel dat we te vaak achter elkaar eten. Wanneer je dus als student voor de vijfde avond op een rij macaroni opwarmt, zal dat minder voldoening geven dan wanneer je elke avond iets anders voor jezelf kookt. Dopamineniveaus vlakken dan namelijk minder uit. Bij suikers zit het net wat anders. Ondanks dat het wetenschappelijk nog niet vaststaat of suikers daadwerkelijk verslavend zijn (de effecten die suikers hebben op dopamineafgifte zijn immers niet te vergelijken met die van verslavende drugs) is het niet toevallig dat het eten van teveel suikers een soort domino-effect heeft op je suikerconsumptie. Bij mensen die (bijna) nooit suikers eten of slechts af en toe een ijskuipje nemen zal de hoogte van het dopamineniveau, zoals gebruikelijk, op den duur dalen. Na twee Snickers zul je daarom een derde laten staan. Ben je echter een fervent suikerconsument, dan neemt de hoeveelheid dopamine niet af en bouwen je hersenen dus als het ware geen tolerantie op voor suiker. Dit heeft als gevolg dat het eten van suiker altijd belonend voelt en deze categorie mensen er alleen maar meer van willen.

Zoals met veel in het leven is het consumeren van suiker dus niet per se slecht, zolang je het maar met mate doet. Na een mislukt broodje kaas besloot ik in ieder geval mijn dopamineafgifte een boost te geven door The Cheesecake Factory een bezoekje te brengen voor misschien wel het lekkerste stukje taart dat ik ooit gegeten heb. Grappig hoe snel nieuwe gewoontes aangeleerd zijn.