Waarom energiedrankjes afgeschaft moeten worden voor kinderen en jongvolwassenen.

In de EU mogen energiedrankjes niet over de toonbank zonder het label ‘hoog cafeïnegehalte‘ en in Noorwegen kun je Red Bull alleen nog maar in de apotheek kopen. In Denemarken zijn de blikjes zelfs helemaal in de ban gedaan. Ongetwijfeld heb je gehoord dat er ook in Nederland over een verbod wordt nagedacht, met name voor kinderen. Er lijkt echter nog een behoorlijk debat te zijn over de effecten van deze mierzoete drankjes. WRM zouden energiedrankjes slecht zijn?

De belofte
Vanwege het hevige debat zou je denken dat er weinig sluitend onderzoek is naar de effecten van energiedrankjes. Het tegendeel is echter waar: binnen de wetenschap lijkt een consensus te heersen over de nadelige gevolgen van de zogenaamd stimulerende drankjes. Clauson, Shields, McQueen en Persad identificeren de vier meest voorkomende ingrediënten in energiedrankjes: bittersinaasappel (of pomerans), ginseng, guarana en taurine. Guarana is het nootachtige zaadje van een Braziliaanse klimplant en zorgt voor het (in)fameuze hoge cafeïnegehalte in de drankjes.
Grote fabrikanten stellen dat al deze ingrediënten je een enorme boost geven. Je bruist van de energie, je kunt je beter concentreren, je kunt nog uren doorsporten en je krijgt er vleugels van! Ergens klopt dit ook wel. Van de vier genoemde ingrediënten is bekend dat zij je energie kunnen geven, je uithoudingsvermogen kunnen vergroten en je concentratie en geheugen kunnen verbeteren. Cafeïne heeft bij volwassenen, bij hoeveelheden vergelijkbaar met één à twee kopjes koffie, een stimulerend effect op concentratie en prestatie, aldus het Voedingscentrum. Maar dan hebben we het wel over de ‘pure’ vorm van deze ingrediënten en een effect op volwassenen.

De gevolgen
Seifert, Schaechter, Hershorin en Lipshultz concluderen in hun meta-analyse (een combinatie van de uitkomsten van een hele reeks wetenschappelijke onderzoeken) dat de energiedrankjes geen enkel positief effect hebben op kinderen. De ingrediënten kunnen in grote hoeveelheden zelfs schadelijk zijn voor zowel kinderen als volwassenen (met uitzondering van taurine; hier is te weinig onderzoek naar gedaan om conclusies te trekken over de effecten).
Bittersinaasappel is in medische studies gelinkt aan hoofdpijn, een hoge bloeddruk, beroertes en hartritmestoornissen. Ginseng kan leiden tot slapeloosheid, duizeligheid en manische aanvallen. De meest voorkomende ‘complicatie’ van energiedrankjes is echter een cafeïnevergiftiging. Dit is een zeer ernstig, klinisch syndroom dat wordt erkend in alle medische handboeken. Symptomen van een dergelijke vergiftiging zijn nervositeit, angstaanvallen, slapeloosheid, rusteloosheid, maagdarmklachten en hartkloppingen. In ernstige gevallen, die we kunnen classificeren als cafeïne-overdosis, kan het overmatige cafeïnegebruik de dood tot gevolg hebben. Deze overdosis treedt op bij een inname van tien tot veertien gram cafeïne (let wel: dit is sterk afhankelijk van verschillende factoren, waaronder wel/niet roken, hartafwijkingen en leeftijd). Dit betekent dat een volwassen man of vrouw kan komen te overlijden na het drinken van 13 energiedrankjes.

Zoals je wel begrijpt is er bij kinderen veel eerder sprake van een overdosis. Zo’n vaart zal het misschien niet lopen, maar er zijn ook al ernstige effecten die kunnen optreden als kinderen een paar energiedrankjes per dag drinken. De ontwikkeling van het zenuwstelsel kan door een hoge cafeïne-inname worden aangetast, de leerprestaties van kinderen kunnen verslechteren door afkickverschijnselen (nadat de cafeïne is uitgewerkt), omdat het concentratieniveau drastisch daalt. Ook kunnen de mierzoete drankjes simpelweg bijdragen aan het groeiende probleem van obesitas onder kinderen.

Inmiddels zijn er meer dan honderd wetenschappelijke onderzoeken die de negatieve effecten van energiedrankjes aantonen. Er zijn natuurlijk wel nuances: van één of twee energiedrankjes is nog nooit iemand ziek geworden (behalve in combinatie met andere middelen), er zijn ook onderzoeken die stellen dat het wel meevalt met de effecten en er is nog nauwelijks onderzoek gedaan naar de effecten van de drankjes op lange termijn. Voor nu lijken er echter genoeg redenen te bestaan om voorzichtig te zijn met energiedrankjes bij kinderen, omdat teveel Red Bull hen misschien eerder vleugellam maakt dan vleugels geeft.

Wat zegt de wetenschap verder?
Aranda, M., & Morlock, G. (2006). Simultaneous determination of riboflavin, pyridoxine, nicotinamide, caffeine and taurine in energy drinks by planar chromatography-multiple detection with confirmation by electrospray ionization mass spectrometry. Journal of Chromatography A, 1131(1), 253-260.

Babu, K. M., Church, R. J., & Lewander, W. (2008). Energy drinks: the new eye-opener for adolescents. Clinical Pediatric Emergency Medicine, 9(1), 35-42.

Reissig, C. J., Strain, E. C., & Griffiths, R. R. (2009). Caffeinated energy drinks—a growing problem. Drug and alcohol dependence, 99(1), 1-10.