Waarom dragen vrouwen rokken en mannen (over het algemeen) niet?

‘Kleren maken de man’ is wat er vaak wordt geroepen. Technisch gezien zou dat nog wel eens kunnen kloppen ook: immers, een man in een rokje is nou niet iets wat in het Westerse straatbeeld vaak voorbij komt. Sterker nog, een rokdragend manfiguur wordt vaak zelfs als travestiet of op zijn minst als ‘afwijkend’ bestempeld. Andersom is de rok ook een sterk symbool voor vrouwelijkheid geworden. Mooi voorbeeld: wc-deurfiguurtjes. Niks heupen of borsten, slechts de aanwezigheid van de rok maakt hierbij het bepalende onderscheid tussen man en vrouw. WRM is het wel of niet aanwezig zijn van een naadje tussen de benen dan zo ontzettend belangrijk? Vrouwen dragen tegenwoordig ook gewoon broeken. WRM dragen mannen dan geen rokken? Een aantal eeuwen geleden huppelden alle mensen, vrouwen én mannen, nog vrolijk rond in kilts, toga’s en gewaden. WRM en hoe is daar precies verandering in gekomen?

De ontwikkeling van de rok
In het oude Egypte was de rok een teken van status voor de man. Waar rijkere Egyptenaren vaak een soort linnen kilt, een shendyt, droegen, waren armere slaven meestal naakt of droegen ze een geknutseld doekje van gras. Dit omdat zij de dure grondstoffen, zoals linnen, van een echte rok niet konden betalen. Bij de Grieken en Romeinen droeg vrijwel iedereen een gewaad. De wijde broeken die zij wel eens tegenkwamen bij de meer Oosterse volkeren maakten ze zelfs belachelijk. Het dragen van een gewaad zou een teken van beschaving zijn, broeken waren zogenaamd barbaars. Toch was er tussen mannen en vrouwenkleding destijds al een klein, maar niet onbelangrijk verschil: de lengte van de rok was bepalend. Vrouwen droegen over het algemeen rokken tot onder de enkel. Strijders daarentegen droegen meestal om praktische redenen een gewaad op knielengte, met een hoop plooien zodat deze de bewegingsvrijheid niet kon beïnvloeden. Toch droegen ook zij bij ceremonies nog wel lange rokken.

Langzaamaan kwam de broek ook in de Westerse wereld in beeld. Steeds meer mannen begonnen dit kledingstuk te dragen om de simpele reden dat zij te paard ten strijde moesten trekken. Een omhoog floepend rokje is tijdens een oorlog natuurlijk behoorlijk onpraktisch. Rond de achttiende eeuw werd de broek hierom het standaarduniform voor de stoere, mannelijke man.

De vrouwen bleven wel gewoon rokken en jurken dragen. En hoe! Ingewikkelde lagen met petticoats, zware constructies en korsetten maakten het de achttiende-eeuwse Victoriaanse vrouw niet gemakkelijk. En met een reden: hoe moeilijker het de vrouw werd gemaakt om te bewegen, hoe duidelijker het was dat zij niet hoefde te werken en dus in een hoge maatschappelijke klasse zat. Ook kwam door deze ingewikkelde en oncomfortabele constructies het tweederangs burgerschap van de vrouw tot uiting. Van stemmen of het hebben van bezit was er bij vrouwen destijds nog geen sprake. De man had letterlijk meer bewegingsvrijheid.

Halverwege de negentiende eeuw waren de vrouwen het plotseling zat. Tijdens de Franse Revolutie ontstond er een vrouwenrechtenbeweging met als belangrijk agendapunt de kledingreformatie, waarbij het bloomer costume werd geïntroduceerd. Dit bestond uit een lange wijde broek met daar overheen een rok op knielengte en had als doel dat het de vrouwen bij hun dagelijkse bezigheden niet meer zo in de weg zou zitten, zoals bij de Victoriaanse mode. In de praktijk nog steeds bijzonder warm en onpraktisch, maar wel een belangrijke stap richting de vrouwenbroek. Begin twintigste eeuw werd de broek bij vrouwen langzaamaan steeds meer geaccepteerd als werkkleding. Toch duurde het pas tot in de late jaren zestig van de twintigste eeuw dat de vrouwenbroek  echt doorbrak als mode-item.

En plots barstte de seksuele revolutie los. Juist omdat de rok de afgelopen eeuwen zo’n sterk symbool was geweest voor de scheiding tussen de twee seksen, werd de vrouwenbroek nu een symbool voor het omgekeerde.  Ook door de introductie van de vrouwenspijkerbroek in 1969 kreeg de broek een boost. Begin jaren negentig was de broek uiteindelijk volledig geaccepteerd.

Rokken zijn voor powervrouwen
Het mag duidelijk zijn: het wel of niet dragen van een rok of broek heeft in de geschiedenis veel te maken gehad met het uitdragen van een bepaalde status of  gedachtengoed, bij zowel mannen als vrouwen. Vaak was dit zelfs belangrijker dan het simpele feit dat het dragen van een stuk stof tussen je benen soms gewoon totaal niet handig is. Tegenwoordig worden jurken en rokken juist ook door powervrouwen gedragen. De vrouwelijke charme wordt in de strijd gegooid, waarbij geen onderdanigheid wordt uitgestraald, maar juist kracht. Ook de lengte van de rok is bij elk nieuw seizoen nog steeds onderwerp van discussie in de modewereld. Niet langer het wel of niet dragen van een rok of broek is tegenwoordig nog van belang, de rok zelf wordt onder de loep gelegd.

Eén ding is in ieder geval zeker: over de rok en broek zijn we nog lang niet uitgepraat. Ik ben in ieder geval benieuwd wanneer de mannenrok nu eindelijk weer eens in het straatbeeld zal verschijnen (in elk geval buiten Schotland).