Waarom de zonsverduistering bijzonder is

Op 20 maart (2015) vindt er een zonsverduistering plaats. Dit is niet alleen leuk om te zien, maar ook een kans voor sterrenkundigen. Een zonsverduistering kan ook nog voor problemen zorgen. WRM levert een zonsverduistering problemen op? Wat is zo’n zonsverduistering precies? En WRM gebeurt het niet maandelijks? Kortom, WRM is een zonsverduistering bijzonder?

Wat is een zonsverduistering?
Bij een zonsverduistering schuift de maan tussen de aarde en de zon. Hierdoor wordt de zon, vanaf de aarde gezien, bedekt door de maan. De maan is natuurlijk veel kleiner dan de zon, maar doordat hij veel dichter bij de aarde staat kan hij toch het zonlicht wegnemen en kunnen wij genieten van een zonsverduistering.

Zoals op de afbeelding te zien is, is er niet overal een complete verduistering. Alleen op het gedeelte van de aarde dat volledig in de schaduw van de maan valt (aangegeven met rode lijnen op de kaart), zal de zon achter de maan verdwijnen. Helaas valt Nederland niet binnen dit gebied, maar kunnen we toch meegenieten. Op veel anderen plekken op aarde is namelijk een gedeeltelijke zonsverduistering te zien is (blauwe lijnen op de kaart). Wij hebben de mazzel dat we vlakbij de volledige schaduw zitten en daardoor een zon, die voor meer dan 80% bedekt wordt door de maan, kunnen aanschouwen.

WRM is er niet elke maand een verduistering?
De maan draait in één maand een rondje om de aarde, dat weet (bijna) iedereen. Hoe kan het dan dat we niet elke maand ergens een zonsverduistering hebben? Dat komt doordat de inclinatie van de baan van onze maan. De wat? Inclinatie betekent dat de maan niet in een perfecte baan om de aarde draait maar een beetje op en neer gaat. Je kunt dit vergelijken met een tol die niet alleen ronddraait om zijn as, maar ook een beetje heen en weer wiebelt. Hierdoor duurt het soms jaren of zelfs decennia voordat ons kikkerlandje weer in het duister gehuld wordt.

Wat krijgen we te zien?
In Nederland begint de zonsverduistering om 09:30 uur. Er zal dan niet meteen wat te zien zijn, de maan neemt namelijk de tijd om voor de zon langs te glijden. Ongeveer een uur later is de verduistering op haar hoogtepunt. Het zal dan ineens schemerig zijn. Daarna wordt het geleidelijk weer lichter en om 11:48 uur is de pret in Nederland voorbij. Het is ook te hopen dat bewolking geen roet in het eten gooit, want pas op 12 augustus 2026 is de volgende verduistering. Ondanks de weersvoorspellingen niet super zijn, hopen meteorologen op het beste.

Problemen
Het verdwijnen van zonlicht midden op de dag is niet voor iedereen een feest. Het kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat de temperatuur met drie graden daalt. Maar dat is niet het ergste. Energieleveranciers verwachten dat tijdens de ruim twee uur durende verduistering hun stroomlevering drastisch omlaag kan gaan. Immers, een deel van de huidige energie is afkomstig van zonnepanelen. Hoeveel impact het precies gaat hebben weten de bedrijven niet. De laatste volledige zonsverduistering in Europa was in 1999. Toen droegen de zonnepanelen nog nauwelijks bij aan de energielevering.

Volgens een artikel in De Volkskrant kan er in Nederland maximaal 500 megawatt stroomcapaciteit wegvallen. Dat komt overeen met de capaciteit van één klassieke energiecentrale. In heel Europa kan dit oplopen tot 34 duizend megawatt. Om stroomuitval te voorkomen moeten energiebedrijven, ter voorbereiding op de verduistering, extra afspraken maken met gas- of kolencentrales. Die zonsverduistering is dus slecht voor het milieu, wie had dat gedacht. Tenzij de bewolking dus roet in het eten gooit.

Kijk-tips
Recht in de zon kijken is ook tijdens een gedeeltelijk verduistering geen goed idee. Een zonnebril biedt (ironisch genoeg) niet genoeg bescherming. Ook het gerucht van een paar jaar terug, dat door een CD kijken veilig is, blijkt niet waar. De zon is erg krachtig en kan je ogen ernstig beschadigen, dus pas goed op!

Mocht je het proces toch graag direct bekijken, ga dan langs bij een sterrenwacht. Hier hebben ze apparatuur om naar de zon te kunnen kijken. Bovendien zijn er eclipsbrillen te verkrijgen die voldoende licht tegenhouden om veilig naar de zon te kijken. Wil je toch thuis kijken, gebruik dan een kleine telescoop of verrekijker om de zon op een wit vel te projecteren (zoals op de afbeelding hieronder te zien is).

Wil je de zonsverduistering fotograferen zodat je hem met al je instagram-volgers en facebookvrienden kunt delen? Zorg dan dat je een speciaal grijsfilter hebt om overbelichting te voorkomen en photoshop de bewolking weg.

Dus geniet van de zonsverduistering (zover hij te zien is) 20 maart, maar doe het wel veilig.