Waarom blijft een liedje in je hoofd hangen?

‘Elke morgen wakker met een wijsje in m’n hoofd, als ik binnenkom dan rinkelen de ruiten. Het is gewoon een wonder, het is gewoon geluk, wakker met een wijsje en m’n dag kan niet meer stuk.’

Kinderen voor Kinderen, Wakker met een wijsje in m’n hoofd

Iedereen heeft weleens en wijsje in zijn hoofd. Dit blijft vaak nog even hangen, waardoor het op een gegeven moment niet meer een wonder of geluk, maar gewoon gruwelijk irritant is. En dan vooral als het een ontzettend slecht nummer is. Ook mooi: als je iemand met het deuntje aansteekt. Zodra jij verlost bent van deze kwelling begint diegene de melodie weer te zingen, waardoor het deuntje opnieuw gezellig in je hoofd zit. Hier is blijkbaar een officieel woord voor: oorwurm.

 Welke haakjes heeft een oorwurm?

De Music Cognition Group van de Universiteit van Amsterdam stelt dat de melodie van een oorwurm harmonieus is, maar niet volgens de reguliere manier naar een eind toewerkt of een kleine afwijking heeft die we niet gewend zijn. Je hersenen proberen vervolgens de ‘oplossing’ hiervoor te zoeken door het fragment continue af te spelen. Mocht je deze oorwurm willen bevrijden uit je hoofd, dan zou het zingen van het volledige lied, voor zover je dat lukt, een methode kunnen zijn. Geen garanties, slechts een handige tip.

Elk persoon beleeft muziek anders, waardoor bepaalde muziekstukken niet voor iedereen even catchy zijn. Er is nog maar weinig bekend over de factoren die een oorwurm creëren en daardoor is het haast niet in te schatten welke muziek nou oorwurmmateriaal is. Maar niet getreurd, er is licht aan de einde van de tunnel! De Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht zijn samen met nog enkele andere partijen een groots onderzoek naar dit fenomeen gestart. Eind 2013 hebben ze een app gelanceerd waarmee ze de ‘haakjes’ (hooks) proberen te vinden waar een oorwurm zich mee vastzet. Iedereen met een iPhone en een Spotify Premiumabonnement kon de app Hooked! downloaden en dit muziekspel spelen. Hiermee verzamelen de onderzoekers een grote bak data, waarmee ze hopelijk het antwoord op bovenstaande vraag kunnen geven.

‘I tell you what you want, what you really, really want’
Ongeveer een jaar na de lancering van Hooked! zijn de eerste haakjes gevonden. Alvast een disclaimer vooraf: ik ben niet verantwoordelijk voor het ontstaan van enkele oorwurmen wanneer je onderstaande muziektitels leest of het spel gaat spelen! De beste hooks zitten in de nummers Wannabe van de Spice Girls, Think van Aretha Franklin en We Will Rock You van Queen. Deze drie liedjes bevatten allemaal één fragment waaraan we deze hits al binnen twee seconden herkennen. Een ander voorbeeld: de klassieker Bohemian Rapsody wordt na gemiddeld 2,63 seconden herkend. ‘Op basis van de top tien en het moment waarop de best herkende fragmenten in het nummer voorkomen, lijkt een sterke melodische hook erg belangrijk. Daarnaast speelt herhaling waarschijnlijk een grote rol,’ aldus promovendus Jan van Balen van de Universiteit Utrecht. Omdat de onderzoekers toch echt veel meer data nodig hebben om de haakjes beter in kaart te brengen, kan iedereen Hooked! nu via de website http://www.hookedgame.nl op alle tablets, telefoons en computers spelen.

Nog even geduld

Het is dus nog niet helemaal duidelijk WRM een liedje in je hoofd blijft hangen, buiten dat het sterk melodisch moet zijn en dat je het vaak gehoord moet hebben. Net zoals bij reclame geldt ook hier de kracht van herhaling. Ook blijkt uit een studie van T.I. Williams en C.P. Beaman uit 2010 dat popmuziek het beste blijft hangen wanneer deze gevolgd wordt door tunes van shows en spelletjes. Mocht je dus sterk gevoelig zijn voor oorwurmen, luister dan vooral naar death metal of iets van die strekking, dat lijkt me namelijk best lastig na te zingen of te neuriën.