Waarom applaudisseren we?

De artiest spreekt zijn laatste zinnen uit en het doek valt. Een paar seconden is het stil. Maar dan is het moment daar: een luid applaus barst los. De artiest is gerustgesteld, want zijn voorstelling wordt gewaardeerd! Applaus; het is iets wat we allemaal automatisch doen, zonder dat we er veel over nadenken. Toch is enthousiast klappen helemaal niet zo logisch als dat het op het eerste gezicht lijkt. WRM slaan we eigenlijk onze handen tegen elkaar? En WRM is dit een positief gebaar? WRM schreeuwen we niet gewoon? Kortom: WRM applaudisseren we eigenlijk?

Applaus door de jaren heen
Het is niet precies duidelijk wanneer het applaudisseren is ontstaan. Er is helaas geen informatie die ons vertelt of onze primitieve voorouders wel of niet vol enthousiasme hun handen tegen elkaar sloegen. Wel weten we dat primaten over het algemeen niet klappen, tenzij het ze is aangeleerd. De Grieken en de Romeinen sloegen al wel vrolijk met hun palmen tegen elkaar aan. In de derde eeuw voor Christus werden een hoop geschreven toneelstukken afgesloten met het woord plaudite, wat ‘applaus’ betekent. Ook in de Bijbel wordt er een aantal keer over applaus gesproken. Interessant is dat het applaudisseren niet cultuureigen is: in Japan werd er ook al geklapt voordat er daar ooit iemand uit het Westen een voet aan wal zette.

Aangeleerd gedrag
Het tegen elkaar aan slaan van de handen is een makkelijke manier voor een mens om een hard geluid te maken. Sterker nog: het is het hardste geluid dat een mens kan maken waar de stembanden niet bij betrokken worden. WRM gebruiken we dan specifiek dit geluid, als we ook gewoon kunnen schreeuwen? De reden hiervoor is dat applaus een geciviliseerde vorm is geworden voor het maken van veel lawaai. Het is een stuk netter dan schreeuwen en iedereen kan het zonder al te veel moeite doen. Baby’s van rond de zes maanden slaan hun handen soms automatisch tegen elkaar aan. Tegenwoordig staat er in veel babyboeken zelfs dat ouders dit klappen aan moeten moedigen, want zo leren kinderen applaus met enthousiasme en waardering associëren. We kennen immers allemaal het liedje ‘Klap eens in je handjes, blij, blij, blij!’ Het mag duidelijk zijn: applaus is een vorm van gedrag dat ons is aangeleerd.

Applaus: beleefd en sociaal
We weten allemaal dat er verschillende soorten applaus zijn. Wordt een voorstelling écht gewaardeerd? Dan krijgt de persoon op de planken met een beetje geluk zelfs een staande ovatie. Andersom werkt het ook zo: langzaam klappen is eerder een uiting van ironie. Er zijn meerdere factoren die invloed hebben op het applaus: het optreden zelf, de mening van het individu en die van het collectief. Een studie heeft zelfs uitgewezen dat de contributie die mensen leveren aan een applaus minder te maken heeft met hun mening over de voorstelling en meer met het gedrag van de collectieve groep. Applaudisseren is dus ook een sociale aangelegenheid. Daarnaast is het een beleefdheidsvorm. Een Griekse keizer heeft in de zestiende eeuw het applaus zelfs benoemd tot een plicht van de burger. Omdat hij geen tijd had om door al zijn onderdanen persoonlijk begroet te worden, liet hij ze allemaal tegelijk applaudisseren. In de vroege negentiende eeuw was het heel normaal om bij voorstellingen zogenaamd ‘klapvee’ in te zetten. Deze mensen gaven bij een voorstelling aan wanneer er geklapt moest worden, of wanneer er moest worden gelachen.

Theorieën
Kortom, klappen in je handen is aangeleerd gedrag. Bijzonder is dat er daarnaast ook verrassend uiteenlopende theorieën en mythen de ronde doen over WRM we in onze handen klappen. Een idee uit de theaterwereld is bijvoorbeeld dat klappen nodig zou zijn om de toeschouwer uit de droomwereld van het toneelstuk wakker te schudden. Hoe harder er geklapt moet worden om iedereen weer wakker te schudden, hoe beter de illusie van het toneelstuk was. Ook zou applaus lijken op een soort lange-afstandsknuffel. Volgens deze theorie raken de handen elkaar omdat de ontvanger van de knuffel (de artiest) helaas niet dichtbij genoeg is. Maar wat de achterliggende gedachte van al dat geklap ook is, feit blijft dat artiesten een stevig applaus vaak erg waarderen!