Waarom zorgt het Amerikaanse schuldenplafond voor problemen en onrust?

Afgelopen maand sloot de Amerikaanse overheid voor het eerst sinds 1995 gedeeltelijk haar deuren. Vele federale overheidsdiensten moesten hierdoor noodgedwongen hun werkzaamheden staken. Dit resulteerde in het sluiten van musea en nationale parken, het niet meer in behandeling nemen van visumaanvragen en het niet meer uitvoeren van belastingcontroles op bedrijven. De reden voor deze ‘shutdown’ was de grote onenigheid tussen Democraten en Republikeinen omtrent de verhoging van het schuldenplafond in het Amerikaanse Congres.

Maar wat is zo’n schuldenplafond nou precies? Feitelijk is het schuldenplafond het maximale bedrag dat de Amerikaanse overheid kan lenen. Dit doen zij voornamelijk door staatsleningen uit te geven. In 1917 is het schuldenplafond in het leven geroepen onder de Second Liberty Bond Act. De reden hiervoor was dat de Amerikaanse overheid staatsleningen kon uitgeven, zogenaamde Liberty Bonds, om de kosten van de Eerste Wereldoorlog te dekken.

Normaliter is het goedkeuren van de overheidsfinanciën door het Amerikaanse congres een formaliteit. Het gaat immers om uitgaven die het Congres al eerder heeft goedgekeurd. Echter, de Republikeinen hebben de financieringswet omgesmeed tot een politiek wapen. In ruil voor goedkeuring eisen de Republikeinen uitstel en aanpassing van Obamacare; de zorgregeling die alle Amerikanen verplicht een zorgverzekering af te sluiten.  Voor de Democratische partij, en daarmee president Obama, is Obamacare echter een onbespreekbaar punt. Deze politieke potstelling resulteerde in een ‘shutdown’ van Amerikaanse federale overheidsdiensten, simpelweg om ruimte te creëren om tot een besluit te komen in het Congres. Totdat er een meerderheid in het Amerikaanse Congres gevormd wordt omtrent de nieuwe financieringswet en daarmee de verhoging van het schuldenplafond, blijven ambtenaren thuis.

Nieuw is dit fenomeen niet. Volgens de Washington Post, die inventariseerde hoeveel soortgelijke ‘shutdowns’ in Amerika hebben plaatsgevonden, sloot de Amerikaanse overheid sinds 1976 al 17 keer gedeeltelijk haar deuren. De laatste keer dat de Amerikaanse overheid deels haar deuren sloot was eind 1995, onder de toenmalige president Bill Clinton. Ook toen was de reden voor een ‘shutdown’ het feit dat de Democraten en Republikeinen het niet eens konden worden over ziektekosten en overheidstekorten. Nadat honderdduizenden ambtenaren 28 dagen thuis hadden gezeten, kwam er uiteindelijk een akkoord in het Amerikaanse Congres.

Maar WRM is dit alles een reden tot bezorgdheid? Als de Amerikaanse overheid haar schuldenplafond blijft verhogen, en daarmee haar schuldeisers blijft afbetalen, is er toch niets aan de hand? In feite is dit zo, maar er zit wel een addertje onder het gras. Als het Congres het niet eens kan worden over het verhogen van het schuldenplafond, zoals nu met de nieuwe ziekenfondswet (Obamacare), doet dit af aan het imago van de Verenigde Staten als betrouwbaar land dat altijd netjes haar schulden afbetaalt. Dit zal resulteren in een lagere kredietrating voor Amerika; een oordeel over de kredietwaardigheid van de Amerikaanse overheid in de vorm van een “rapportcijfer”.

Het grootste gevaar van een lagere kredietrating is het oplopen van de rente op het staatspapier. Het wordt dan immers risicovoller om de Verenigde Staten geld te lenen. Logischerwijs zal de markt vragen om een hogere rente om dit risico te dekken. Door deze hogere rente worden de Amerikaanse staatschulden duurder, dan wel onbetaalbaar.

Toch denken de meeste financiële analisten dat het allemaal wel mee zal vallen. Zij opteren dat, tussen alle retoriek op Capitol Hill, het gezonde verstand zal zegevieren. En als het niet het gezonde verstand van de Amerikaanse politici is, dan is het wel de wil van deze politici om de poten onder hun eigen stoel niet weg te zagen.