Waarom hebben veel mensen plankenkoorts?

Het zweet breekt je uit, je krijgt een brok in je keel en je wilt het liefst zo snel mogelijk weg rennen. Voor een groep mensen staan is voor velen een crime. Van een korte speech tot een avondvullend concert, van werknemer tot wereldster, iedereen kan er last van hebben. WRM is het zo eng om voor een groep mensen te staan? Wat gebeurt er in je lichaam waardoor je je zo ongemakkelijk voelt? En hoe is deze angst te overwinnen?

Stress
De officiële naam voor het spreken in het openbaar is Glossofobie. De naam Lalofobie staat voor de angst om te gaan spreken of om te spreken. Deze fobieën hebben alles te maken met plankenkoorts. Een gevoel van paniek slaat je om het hart,  je wordt misselijk en hebt het idee dat je de controle over de situatie verliest. Dit komt door de stressreactie van je lichaam. Stress is een biologische en psychologische reactie van het lichaam op het gevoel van gevaar, een situatie die het lichaam niet aan kan. Wanneer deze respons wordt geactiveerd zendt het signalen naar de hypofyse (pituitary gland) en het bijniermerg (adrenal cortex). Deze reacties zijn beter bekend als het Fight or Flight Response, de reactie dat je weg wilt rennen. Het bijniermerg is een onderdeel van het autonome zenuwstelsel (AZN). AZN is vervolgens weer een deel van het perifere zenuwstelsel en fungeert als een besturingssysteem en handhaaft de homeostase in het lichaam, met andere woorden de gemoedstoestand binnen je lichaam. Dit gebeurt meestal onbewust. Het bijniermerg scheidt het hormoon adrenaline af. Dit stofje maakt het lichaam klaar om te vechten of te vluchten, wat vervolgens de hartslag verhoogt.

Dus de adrenaline zorgt voor allerlei veranderingen in het lichaam. Zo is een opvallende verandering dat mensen ineen krimpen wanneer ze gespannen zijn. Dit heet de low-power positie waarbij het lichaam niet krachtig rechtop staat, maar ineengedoken is en zich hiermee instinctief naar een foetushouding toe beweegt. Het verteringsstelsel vertraagt; hierdoor heb je meestal ook geen honger voordat je op het podium moet. Dit zorgt er trouwens ook voor dat je een droge mond krijgt en vlinders in je buik. Soms heb je ook een moment dat je niet kan lezen wat er op je papier staat, dat komt doordat je pupillen groter worden. Het lichaam focust zich op de lange afstand zodat je goed alle gezichtsuitdrukkingen van alle mensen kan zien.

In onderstaand filmpje laat Mikael Cho zien hoe stage fright werkt.

Hoe kom je ervan af?
Breathe into your balls like a boss!
Op dat podium ben je met van alles bezig wat eigenlijk niets te maken heeft met de inhoud van wat je vertelt. Hoe zie ik eruit? Wat denken al die mensen wel niet van mij? Die spanning is verschrikkelijk en helemaal niet nodig! Wat is de sleutel om comfortabel op de ‘stip’ te staan?

Het antwoord is voorbereiding. Alles begint met voorbereiding. Je moet je comfortabel voelen in wat je gaat doen. Je presentatie, liedje of monoloog moet je van te voren goed doornemen. Een concertpianist kan zich een sonate ook niet in tien minuten aanleren. Dat kost tijd. Begin dus ruim van tevoren met het instuderen van je verhaal/nummer/tekst. Dit kan je uittekenen in een storyboard of je maakt een lijst met kernwoorden. Zo wordt je verhaal overzichtelijk. Door het te visualiseren neem je het materiaal veel sneller in je op! Naast deze voorbereiding moet je oefenen in een omgeving die lijkt op de omgeving waar je moet presteren: oefen je verhaal op andere mensen! Je zusje, je buurvrouw, of een collega. Het gaat erom dat je je verhaal doet tegenover een persoon. Zo richt je je tijdens de presentatie bijvoorbeeld niet op de powerpoints en of dat allemaal wel goed gaat, maar op het verhaal, de inhoud. Het spannendst zijn altijd de laatste minuten voor je op moet. Om deze spanning kwijt te raken is er een opvallende ademoefening: de Breath into your balls oefening. Volgens Elliot Hulse de beste manier om je voor te bereiden op iets spannends.

Famous and fearful
Zelfs de meest beroemde artiesten hebben last van plankenkoorts. Van Grammy-winnares Adele tot wereldberoemd acteur Michael Gamdon. De beste man die voornamelijk bekend is van zijn rol als Dumbledore in Harry Potter is zo bang zijn tekst te vergeten dat hij korte stukken tekst op decormeubelen plakt. Maar de meest angstige artiest is toch wel Barbara Streisand. Na het vergeten van de tekst tijden een gratis concert in Central Park in 1967 werd zij zo angstig de tekst nog een keer te vergeten dat zij 27 jaar geen liveoptredens meer gaf. Zie dit filmpje waarin zij dit uitlegt!

Acteur Jonathan Pryce geeft een interessante kijk op de zaak en stelt dat plankenkoorts alles te maken heeft met egoïsme. Men denkt bij het spreken of optreden  voor een publiek altijd dat hij/zij het meest belangrijk is. Daar komen ook die zenuwen vandaan. Maar je moet denken aan degene waartegen je praat. Zodra je die gedachtesprong maakt, maak je je los van die spanning en ben je vrij van plankenkoorts!

Gebruikte onderzoeken
McLeod, S. A. (2010). What is the Stress Response – Simply Psychology