Waarom de nieuwe landsgrenzen in outer space liggen

Dat een land grenzen heeft, weet iedereen. Lang geleden – toen er nog geen duidelijke staten waren – bestonden de grenzen uit de stadsmuren van een nederzetting. Er waren geen duidelijke afspraken over wat van wie was. Pas op het moment dat die nederzettingen begonnen te groeien, en tegen andere nederzettingen aan kwamen te liggen, werden steden gevormd en ontstond langzaam aan een land of een koninkrijk met duidelijk afgebakende grenzen. In het begin van de 20e eeuw ontstonden de grenzen van het luchtruim, helemaal tot aan de stratosfeer. Inmiddels zijn grenzen niet meer weg te denken uit in onze tijd. Maar hoe zit dit met alles boven de stratosfeer? WRM zijn er nog geen ‘landsgrenzen’ in de ruimte?

Meer en meer satellieten
Op dit moment cirkelen ongeveer 1100 satellieten om de aarde heen, allemaal in verschillende banen op verschillende afstanden tot de aarde. Allemaal met een verschillende functie; van telefonie en klimatologisch onderzoek tot staatsveiligheid. Tot nog toe gaat het er allemaal redelijk gecontroleerd en veilig aan toe. Het komt zelden voor dat twee satellieten tegen elkaar aan knallen daarboven . Maar het zou zomaar kunnen dat dit exponentieel in aantal gaat toenemen. Door technologische ontwikkelingen en de groeiende ervaring in de ruimtevaarttechniek, wordt het steeds goedkoper en makkelijker om een satelliet te maken en de ruimte in te lanceren. De verwachting nu is dat er over zes jaar een verdubbeling heeft plaatsgevonden van dat aantal.

Complicaties
Het probleem dat het een beetje druk wordt in de ruimte is er één. Een ander probleem is het gegeven dat tot een paar jaar geleden het lanceren van satellieten en ruimteschepen een bezigheid was voor de grootmachten op aarde. Momenteel hebben bijvoorbeeld ook Hongarije, Wit Rusland en bepaalde universiteiten hun satellieten weten te lanceren. Ruimtevaart is niet meer slechts voor de superstaten, maar voor iedereen . Waarmee de vraagt rijst; van wie is de ruimte nu eigenlijk? Gelukkig zijn de Verenigde Naties al een tijd lang bezig met het maken van afspraken over het gebruik van de ruimte . Enkele verdragen zijn daaruit voortgekomen , maar die gaan over het redden van astronauten en wat te doen met zwerfafval in de ruimte, maar veel meer dan dat is er nog niet.

Working Group on Definition & Delimitation of Outer Space
Nog niets concreets is bepaald over het idee van grenzen in de ruimte. Een werkgroep die zich hier in het bijzonder mee bezig houdt, de Working Group on Definition & Delimitation of Outer Space , heeft zich in de jaren negentig indirect over deze vraag geboden , waar alle lidstaten een antwoord op zouden formuleren. De vraag was: wat zijn de verschillen tussen wettelijke regelingen over het luchtruim en over de ruimte? Het merendeel van de staten antwoordde hierop dat het luchtruim wordt beheerst door de soevereiniteit van de onderliggende staat, en dat deze soevereiniteit niet geldt voor de ruimte. Dat was de gedachte zo’n tien jaar geleden. Ook heerste er toen de no-present-need theorie , die stelde dat er voor het afbakenen van de ruimte geen noodzaak was. Destijds was die noodzaak er ook niet, maar die begint nu inmiddels wel te ontstaan door de intensivering van het gebruik van ruimte.

Noodzaak om ‘grenzen’ te trekken
In 1903 vlogen de broers Wright hun eerste toestel, wat het begin was van de luchtvaart zoals we deze nu kennen. In 1919 werd in Parijs de eerste conventie getekend waarin de deelnemende staten afspraken dat het luchtruim binnen de landsgrenzen viel binnen de soevereiniteit van dat land, omdat het er steeds meer en steeds geavanceerdere toestellen kwamen. De noodzaak was er. Nu, gezien de technologische ontwikkelingen rond de ruimtevaart, is de noodzaak er ook gekomen voor de ruimte. Hopelijk zal het trekken van de grenzen in de ruimte gemoedelijker gaan dan zoals het nu in Oekraïne gebeurt!

Bronnen tekst:
http://www.space.com/9870-iridium-cosmos-satellite-collision.html
Zach Rosenberg, The Coming Revolution in Orbit, Foreign Policy march/april 2014
http://www.oosa.unvienna.org/
http://www.oosa.unvienna.org/oosa/en/SpaceLaw/treaties.html
Working Group on D&DoOS
Questionnaire on possible legal issues with regard to aerospace objects
http://www.herts.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0010/38629/HLJ_V1I2_Oduntan.pdf, p.66