‘Zelfs met je beste vriend praat je daar niet over.’

We ontmoeten Chris Laarakker (68) op zijn verjaardag. Hij draagt een groen met blauw gestreepte polo – zijn lievelingskleuren – en heeft een netjes getrimde baard en snor. ‘Niet voor Movember, maar gewoon omdat ik het mooi vind staan.’ Als we Chris acht jaar geleden hadden gesproken had hij waarschijnlijk een pseudoniem gebruikt. In 2006 is bij Chris prostaatkanker geconstateerd. Hij werd kort daarop geopereerd, maar kon na de operatie zijn normale leven niet direct oppakken. Bijwerkingen als impotentie en incontinentie beïnvloedden zijn sport en seksleven. Hij hing het liever niet aan de grote klok dat zijn vrouw en hij in bed aan het klungelen waren met badhanddoeken vanwege de incontinentie. Tegenwoordig geeft Chris interviews af zonder enige schaamte. ‘Ik ben genezen en al mijn normale functies zijn weer terug.’  Hij is daarnaast actief vrijwilliger bij de ProstaatKankerStichting. ‘Het grootste doel van de stichting is het bespreekbaar maken van de ziekte, aangezien dit in Nederland nog steeds een taboe is. Iedere vorm van publiciteit grijpen wij daarom aan.’

‘De meeste mensen gaan er mee dood en niet aan dood’
Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Als je een te hoge PSA-waarde in je bloed hebt, wordt er een weefselonderzoek gedaan door een patholoog. Prostaatkanker wordt gediagnostiseerd door zogeheten biopten die uit dat weefsel genomen worden. Momenteel leven er in Nederland ongeveer 85.000 mannen met de diagnose. Per jaar komen er bijna 12.000 nieuwe patiënten bij, wat neerkomt op 33 mannen per dag. Prostaatkanker groeit – in tegenstelling tot andere vormen van  kanker – langzaam en voor de meeste mannen is de kans om te overlijden aan prostaatkanker als hoofdoorzaak klein. ‘Een misverstand dat de wereld uit moet worden geholpen omtrent deze ziekte is dat je er altijd dood aan gaat. De meeste mensen gaan er mee dood en niet aan dood.’

‘Ik heb altijd voor kwaliteit van leven gekozen’
Na plasklachten in 1997 kreeg Chris van zijn huisarts te horen dat hij een PSA-waarde in zijn bloed had die niet bij zijn leeftijd paste. Hij werd aan de urologie gekoppeld waar hij ieder jaar op controle moest. Sinds dat moment is hij zich op internet gaan verdiepen in de ziekte. Via zijn zoektocht kwam hij in aanraking met de ProstaatKankerStichting, waar hij vanaf 2005 werkzaam werd als vrijwilliger. Toen een jaar later de kanker bij hem werd geconstateerd, kwam dit niet als een grote klap. ‘Ik heb me in de aanloopfase goed kunnen oriënteren op de ziekte. Ik wist waar ik goed behandeld kon worden en kon de beste dokter van Nederland uitzoeken. Ik ben nooit bang geweest om er aan dood te gaan.’ Er zijn meerdere behandelingsmogelijkheden tegen de ziekte. Geen behandelingswijze is aanwijsbaar beter dan een ander. ‘Ik heb altijd voor kwaliteit van leven gekozen. Ik leef liever vijf jaar als een leeuw dan zeven jaar als een schaap. Maar die keuzemogelijkheid maakt prostaatkanker ook een ingewikkelde ziekte. Het is veel makkelijker voor een patiënt als je maar één keuze hebt.’

WRM is prostaatkanker een taboe?
Elke dag horen 33 mannen dat ze prostaatkanker hebben. Een heel klein percentage daarvan komt daarmee naar buiten en het gros doet dat – in tegenstelling tot bij andere vormen van kanker – niet. Een mogelijke verklaring achter het taboe is een heersende machocultuur onder mannen. Met alle bijwerkingen – als incontinentie en impotentie- leveren mannen naar hun gevoel een deel van hun mannelijkheid in. ‘Zelfs met je beste vriend praat je daar niet over.’  In Italië, Spanje en Portugal is de taboesfeer het ergst. In Scandinavië is dit minder en Nederland zit ertussenin, blijkt uit een klein Europees onderzoek van de ProstaatKankerStichting in 2007.

Kort na de operatie begon Chris zijn sportieve leven weer op te pakken. De kanker was uit zijn lichaam, maar toch had hij moeite om de overwonnen ziekte een plekje te geven, doordat hij er niet makkelijk over kon praten. ‘Na de operatie droeg ik inlegkruisjes tegen de incontinentie. Als je inlegkruisje tijdens de pauze uit je tennistas rolt, weet je als man niet waar je moet kijken.’ Ook in zijn vriendenkring werden er af en toe vervelende grappen gemaakt. ‘Ik kan me herinneren dat we na de tennistraining op het terras zaten en het over een toernooitje hadden. Een van die mannen zei tegen mij: “jij mag wel met mijn vrouw dubbelen, want jij kunt toch niets meer.”’

Hoe doorbreken we dit taboe?
De stichting streeft vooral naar bewustwording van de feiten en wil dat mensen erover durven praten. ‘Het meeste geld besteden wij aan de patiënten. Het creëren van bewustzijn proberen wij op kleine schaal, door bijvoorbeeld speelkaarten naar bridgeclubs te sturen met ons logo erop. Ook geven we presentaties in bijvoorbeeld ziekenhuizen en proberen we leden te werven door in de publiciteit te treden.’ Het internationale Global Action Plan van Movember is volgens Chris een goede manier om het taboe op grotere schaal te doorbreken. Op 1 november gingen in Nederland meer dan 15.000 mannen met een gladgeschoren gezicht de uitdaging aan om hun snor 30 dagen lang niet te scheren. Zij worden Mo Bros genoemd. Mannen doneren op deze wijze een maand lang hun gezicht aan de gezondheid van de man. Ze worden wandelende uithangborden en maken anderen attent op de ziekte door gesprekken te voeren met hun gekke snor als aanknopingspunt. De Mo Bros kunnen hun omgeving vragen hen te sponsoren via het internet en halen zo geld op voor prostaatkankeronderzoek wereldwijd.

Wanneer moeten we ons zorgen maken?
De ProstaatKankerStichting stimuleert geen landelijk bevolkingsonderzoek. ‘De kans is groot dat er iets verdachts in het lichaam wordt gevonden, terwijl er eigenlijk niets zorgwekkends aan de hand is. De meeste mannen kunnen daar niet mee leven en je zou mensen daar onnodig ongerust en patiënt mee maken.’ Er zijn een aantal factoren waarbij er wel alarmbellen moeten gaan rinkelen volgens de stichting. ‘Veel oudere mannen denken dat bijvoorbeeld plasklachten aan hun leeftijd ligt, maar dat is niet zo. Ga met dergelijke klachten gelijk naar de dokter! Meestal is dat geen prostaatkanker, maar een goedaardige prostaatvergroting. Maar ook andere ernstige aandoeningen kunnen opspelen, zoals diabetes.’ Erfelijke aanleg is ook een belangrijk motief om jezelf te laten controleren. ‘Als je opa aan prostaatkanker is overleden, zou je je vader erop attent kunnen maken om eens een controleschema met de huisarts te bespreken.’

Tot slot
 ‘Iemand die nog nooit aan zijn prostaat heeft gedacht willen we niet opeens wakker schudden met “Hee je hebt een prostaat!”. Vooral jonge mannen niet. Maar als jij als man op 40 jarige leeftijd een artikeltje hebt gelezen en later in bed ligt te prakkiseren over of je jezelf moet laten onderzoeken, dán moet je dat zeker doen!’