Waarom we kwetsbaarheid moeten omarmen

Ik stel me kwetsbaarheid voor als door een zure appel heen bijten. In het beste geval kom ik er na die eerste hap achter dat de appel helemaal niet zuur, maar eigenlijk best zoet en smakelijk blijkt te zijn. Eén hap worden er meer, en ik word overspoeld door een gevoel van happiness. Is het geluk niet met mij, dan blijkt dat de zure appel niet alleen echt zuur is, maar ook nog een beurse plek en een worm verbergt. Vlug poets ik mijn tanden, probeer die ranzige smaak snel te vergeten en hoop dat ik de volgende keer een betere appel tref. Toch zal ik die hap, zonder garantie op een goede afloop, iedere keer weer moeten nemen om erachter te komen of er een zoete verrassing schuilt in die appel. Als je mijn punt nu nog niet begrijpt, dan komt dat aan het einde van dit artikel hopelijk nog wel.

Ik heb mij laten inspireren door de Amerikaanse ‘storyteller’ Brené Brown en haar geloof in de kracht van kwetsbaarheid. Volgens Brown, die voornamelijk onderzoek doet naar menselijke verbindingen, heeft kwetsbaarheid namelijk een belangrijke impact op de manier hoe wij leven en liefhebben.

Carrousel van verbinding
Zes jaar lang heeft Brown onderzoek gedaan naar verbindingen tussen mensen. Ze heeft duizenden verhalen aangehoord, honderden interviews afgenomen en tientallen groepsdiscussies geleid. Snel kwam ze er achter dat verbindingen tussen mensen een doel en een zin geven aan het leven. Waar ze echter niet zo 1, 2, 3 een antwoord op had was WRM sommige mensen beter in staat zijn te verbinden dan anderen.

‘Als je mensen vraagt naar liefde, vertellen ze je over een gebroken hart. Als je mensen vraagt naar verbinding, vertellen ze je verhalen over niet verbonden zijn’.

Brown ontdekte dat verbindingen tussen mensen voor een groot deel over schaamte gaat. Deze schaamte vertaalt zich in de angst voor het verbreken van verbindingen. Het enige wat ons verhindert om verbinding te maken is de angst dat we het niet waard zijn om verbinding mee te maken. Is er iets aan mij waarvan als anderen het zien of weten, zij zullen denken dat ik het niet waard ben om bevriend mee te zijn?

Nu is het natuurlijk de kunst toch om te leren gaan met dit gevoel van schaamte, anders zouden we allemaal eenzaam en alleen op onze individuele eilandjes blijven bivakkeren. Wat blijkt nu het geval, mensen die goed in staat zijn te verbinden hebben een bepaald gevoel van waardigheid. Zij geloven dat zij het waard zijn om geliefd te worden en ergens bij te horen. Daar is moed voor nodig. De moed om imperfect te zijn en je slechte kanten niet te verstoppen in een bloempot. Naast moed is het ook belangrijk te beschikken over een dosis mededogen. Alhoewel het natuurlijk belangrijk is aardig te zijn voor anderen, is het allereerst noodzakelijk aardig en zachtmoedig te leren zijn voor jezelf. Om op dat punt te komen moet je authentiek durven zijn. Loslaten wie je denkt te moeten zijn om te kunnen zijn wie je bent.

De paradox van kwetsbaarheid
‘De bereidheid om in een relatie te investeren die misschien wel of misschien niet zal slagen. De bereidheid om iets te doen zonder dat er garanties zijn. De bereidheid om “ik houd van jou” eerst te zeggen.’

Een fundamenteel ding dat mensen die goed kunnen verbinden gemeen hebben is dat zij kwetsbaarheid volledig omarmen. Zij geloven dat wat hen kwetsbaar maakt, hen tegelijkertijd ook mooi maakt. Dit betekent niet dat zij kwetsbaarheid een comfortabel gevoel vinden; het betekent ook niet dat zij kwetsbaarheid een ondragelijk gevoel vinden; kwetsbaarheid is volgens hen gewoonweg noodzakelijk.

Het punt waarop je plaatsneemt tegenover je manager voor een functioneringsgesprek en nog geen idee hebt of je contract verlengd zal worden. De seconden die wegtikken nadat je een fractie terug het meisje dat je al zo lang leuk vindt hebt uitgevraagd. Een situatie waarin je geconfronteerd wordt met iets dat je geheel verkeerd gedaan hebt. Stuk voor stuk momenten waarbij het gevoel van kwetsbaarheid de vrije loop krijgt. Momenten waarop je jezelf misschien het liefst zou willen verstoppen in afwachting van de uitkomst. Momenten die iedereen ervaart maar waarbij niemand zich prettig voelt. Hoe kan iets dat zo ongemakkelijk voelt nu zo’n grote rol spelen in ons leven?

Kwetsbaarheid is de kern van schaamte, angst, en onze strijd voor waardigheid, maar tegelijkertijd is het ook de oorsprong van plezier, erbij horen en liefde. Wat dit volgens Brown betekent is dat we in feite moeten leren leven met kwetsbaarheid, en moeten stoppen met voorspellen en beheersen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Uit de praktijk blijkt dat we juist enorm worstelen met kwetsbaarheid. Wat doen we er daarom mee? We proberen het te verdoven, met vier, vijf of zes glaasjes wijn, een jointje of iets sterkers, een bak ijs met slagroom of je man’s creditcard. Je kunt emoties alleen niet selectief verdoven. Als je verdriet, teleurstelling en angst probeert weg te spoelen met een paar shotjes tequila, trek je vreugde, dankbaarheid en geluk ook mee.

De perfecte vluchtroute
Een andere manier om kwetsbaarheid te onderdrukken is door alles wat onzeker is zeker te maken, en alles wat imperfect is perfect. Onze kinderen bijvoorbeeld. Is het niet de droom van iedere ouder om hun perfecte newborn baby in de jaren die komen perfect te houden? Te zorgen dat hij of zij uitblinkt binnen het hockeyteam en de hoogste score behaald op ieder mogelijk schoolvak. Natuurlijk is het van belang kinderen te motiveren en aan te moedigen, maar het is net zo belangrijk hen te laten weten dat ze niet perfect zijn en ook niet hoeven te zijn. Dat ze het, ondanks al hun onvolmaaktheden, waard zijn om lief te hebben en erbij te horen.

De politiek en het bedrijfsleven hebben er ook een handje van kwetsbaarheid te ontvluchten. Kijk maar eens naar een spoeddebat over een random topic in de tweede kamer, of een persconferentie van de BP na een olielek op één van hun boorplatforms offshore. Het draait allemaal om beschuldigingen, en beschuldigen is een manier om af te leiden van pijn en ongemak. We doen net alsof wat we doen, en de keuzes die we maken, geen enorme impact hebben op mensen. Wanneer hebben we voor het laatst een politicus of een topman van een bank horen zeggen, het spijt ons en we zullen er alles aan doen om het op te lossen? WRM is het zo moeilijk voor deze publieke figuren om te zeggen dat ze het bij het verkeerde eind hadden, om toe te geven dat ze fout zaten? Omdat ze er moeite mee hebben zichzelf kwetsbaar op te stellen, en al helemaal en public.

Brown is ervan overtuigd dat de wereld een mooiere plaats wordt als we kwetsbaarheid leren te omarmen. Dus neem een hap uit die ogenschijnlijk zure appel:
‘Om onszelf te tonen, echt te tonen, te tonen in kwetsbaarheid. Om lief te hebben met ons hele hart, zelfs al is er geen enkele garantie. Om dankbaarheid en vreugde te ervaren in die momenten van ellende als we ons afvragen, kan ik echt zoveel van je houden? Kan ik hierin vol passie geloven? Kan ik hier vol voor gaan? Om in staat te zijn te stoppen met het vrezen van catastrofes en gewoon te zeggen, ik voel me dankbaar want me zo kwetsbaar voelen is weten dat ik leef.’