Waarom krimpen kleren als ze te heet gewassen worden?

De mooiste jurk en de mooiste trui worden het vaakst gedragen. Jammer genoeg zorgt dat er ook voor dat deze kleren vaak de was in moeten. De schrik is groot als je het kledingstuk dan weer uit de wasmachine haalt en het opeens twee maten kleiner lijkt te zijn! Was het een stuk taart teveel of heeft de wasmachine iets verkeerd gedaan? Nog een keer kijk je op de display van de machine en zie je dat je per ongeluk op 80 graden gewassen hebt. ‘WRM ik?’ vraag je je misschien af. Maar nog belangrijker: WRM krimpen kleren eigenlijk als deze te heet worden gewassen?

Niet elk kledingstuk is van hetzelfde materiaal gemaakt. Er zijn vele verschillende natuurlijke en synthetische materialen die worden gebruikt voor kleding. Als je deze onder een microscoop bekijkt, zie je dat ze allemaal een verschillende structuur hebben. Kledingstukken van verschillende stoffen kunnen daarom om diverse redenen krimpen.

De meeste kleding die we dragen, is gemaakt uit katoen. Katoen wordt gebruikt voor T-shirts, spijkerbroeken en nog veel meer. Kijk maar eens op het labeltje van je T-shirt: grote kans dat erop staat dat het shirt van katoen is gemaakt.

Lange vezels
Katoen komt van de katoenplant en bij het fabriceren van kleding wordt de katoen gewoven. De stof bestaat grotendeels uit cellulose, een erg stevig materiaal, en heeft een karakteristieke vorm: deze ziet eruit als een miniatuurbrandslang die om zijn eigen as draait. Daardoor krijgen katoenvezels de vorm van een kurkentrekker. Bij het spinnen van katoen wordt van deze vorm gebruikgemaakt door de vezels door elkaar heen te weven. Wanneer de stof wordt gewoven door de machine, worden de vezels steeds weer uitgerekt en gedraaid. Als de stof namelijk wordt uitgerekt, heb je minder katoen nodig voor een kledingstuk en dat is efficiënter (en goedkoper) voor de fabrikant. Dit uitrekkingsproces zorgt ervoor dat de moleculen in de cellulose onder spanning komen te staan. Je kunt het vergelijken met twee mensen die aan je armen trekken: zo ongeveer voelt een waterstofmolecuul zich in de cellulosevezels. Dit is niet erg prettig en het molecuul wil dan ook graag terug naar een minder gespannen toestand. Als de gestreste cellulosevezels dan in aanraking komen met heet water, gebruiken ze de warmte-energie om weer naar hun oorspronkelijke staat terug te keren. Gevolg: de kleding krimpt.

Kattenkleding
Een ander materiaal dat vaak wordt gebruikt in kleding is wol. Dit is ook een natuurlijk materiaal, maar is in dit geval afkomstig van een dier (meestal een schaap). Ook wol is weer opgebouwd uit lange molecuulreeksen. Deze zijn veel sterker en het hete water zal er niet voor zorgen dat de moleculen naar hun oorspronkelijke vorm terugkeren (of dat de molecuulketens breken). Daarvoor zijn ze te stug. Maar als je kijkt naar hoe een haarvezel eruitziet, dan zal het je opvallen dat deze kleine haken heeft die uitsteken. Tijdens het weven raken deze haken met elkaar in de knoop. In de wasmachine wrijft het hete water de hele tijd langs de in elkaar gehaakte moleculen. De hitte, het water en de stroming zorgen ervoor dat de moleculen steeds meer in elkaar gaan haken en vaster gaan zitten. Daardoor heeft alleen je kat nog wat aan een te heet gewassen wollen trui.

Synthetische materialen krimpen veel minder snel in de was. Deze zijn door mensenhanden gemaakt en bestaan daarom vaak uit stabiele molecuulketens. Ook hebben synthetische vezels geen haken die ervoor zorgen dat de vezels aan elkaar blijven zitten. Daardoor zijn synthetische materialen beter bestand tegen wassen op hogere temperaturen.

Het blijft oppassen geblazen bij het wassen van je kleding. De beste optie is misschien om je shirts een maatje groter te kopen en ze dan wat te laten krimpen. De vezels gaan dan terug naar hun oorspronkelijke vorm en zullen niet verder krimpen. En als je dan toch een keer een paar stukken taart teveel hebt gegeten, kun je wat grotere, ongewassen kleding nog zonder problemen aantrekken. Zorg er dan wel voor dat die kleren een beetje fris ruiken.