Waarom zijn wij toch niet zo beschaafd als we denken?

De  Coffee Company is niet alleen een plek waar je een net iets te duur bakje koffie kan halen. Zo kun je daar ook heel leuk kijken naar de vele slechte koffiedates die er plaatsvinden. Als ik een euro zou krijgen voor elke keer dat ik een dame tegen haar date heb horen zeggen ‘Nou, ik moet er nu echt vandoor, maar ik bel je nog wel’, om vervolgens met een blik weg te lopen alsof ze een zware middeleeuwse foltering heeft overleefd, dan had ik er een stufiefinanciering bij. Maar naast al die gefaalde koffiedates zijn er natuurlijk ook nog de auteurs in spe. Je weet wel, van die mannen en vrouwen die de hele dag veel te dure koffie drinken, terwijl ze achter hun MacBook Air aan hun roman zitten te werken. En dan het liefst op zo’n manier dat het nét opvalt. Daar word je immers schrijver voor, toch? Zo kwam ik laatst in de Coffee Company zo’n auteur in spe tegen. In eerste instantie had ik weinig zin om een gesprek aan te knopen met de beste man, maar aan zijn gezicht was duidelijk te zien dat hij hulp nodig had, of beter gezegd, mijn hulp nodig had.

Na eerst even wat gelachen te hebben om een aantal van de dagelijkse koffiedates, ging ik toch maar naar die hippe typist toe om te vragen wat het probleem was. Na een ontzettend lang lulverhaal over gevoelens, zijn omgeving die hem niet genoeg steunde en zijn caffeïneverslaving, kwam het erop neer dat hij een klein beetje last had van een writer’s block. Normaal gesproken zou ik na een dergelijke jammerklacht direct het ‘toneel’ verlaten, maar ik was in een gekke bui. Ik ging hem helpen, maar eerst moest ik dan toch echt weten waar zijn verhaaltje over ging. Het kwam erop neer dat zijn boek over onze westerse beschaving ging. Hij had al wat woorden besteed aan het ontstaan van deze beschaving, maar hij wilde een reëel beeld van de huidige situatie schetsen in zijn boek. Na kort brainstormen kwam ik met het perfecte voorbeeld.

Het is een kille donderdagavond. Vader John zit met zijn gezin aan tafel. Het is stil, doodstil. Moeders probeert met haar mooie glimlach nog het ijs te breken, maar het mag niet baten. John en de kinderen weten dat het gezin een onzekere tijd tegemoet gaat. De kinderen weten dat papa na het eten zal vertrekken, maar de vraag is of hij ooit nog terug zal komen. Bedroefd kijkt John naar zijn kinderen en geeft een bemoedigend knikje. Hij komt bij het laatste hapje van zijn aardappelpuree, wat door zijn keel glijdt alsof het droog zand is. Zonder iets te zeggen, staat John op. Hij legt zijn bord in de gootsteen en geeft zijn vrouw en kinderen een kus, om vervolgens in alle stilte zijn jas aan te trekken. Hij kijkt zijn familie nog één keer aan. De kinderen huilen terwijl ze door moeder worden getroost. John loopt, kijkend naar de grond, de deur uit, op weg naar het plaatselijke winkelcentrum. Voor de deur van het winkelcentrum beginnen al een paar mensen met het opstellen van een rij. John sluit rustig achteraan. Een lange nacht begint. De rij wordt steeds langer, de mensen om hem heen steeds onrustiger en het weer steeds guurder, alsof het zich aanpast aan de situatie die komen gaat. Na een lange nacht breekt de ochtend aan. De rij is van enkele tientallen mensen uitgegroeid tot vele honderden. De menigte is onrustig en de sfeer grimmig. Enkele minuten voor acht uur begint de sfeer volledig om te slaan. Binnen komt de beveiliging van het winkelcentrum langzaam naar de deur toe. De mensen voor in de rij worden tegen de glazen deuren aangeduwd, ze schreeuwen om hulp. Om acht uur doet de beveiliging de deur open. De mensen stormen naar binnen. Wie omvalt, wordt ondergelopen. John weet zich staande te houden en rent naar de eerste winkel. Hij ziet allereerst grote LED-tv’s met nog grotere kortingen staan. Bij het pakken van een van de tv’s probeert iemand anders dezelfde tv uit zijn handen te trekken. Een gevecht ontstaat. Na vele klappen te incasseren weet John toch de tv mee te krijgen. Rennend gaat hij verder. Om zich heen is er louter chaos. Kinderen die vechten om spelcomputers, een vrouw die belaagd wordt bij de lingerieafdeling en een aantal gewonden dat alleen maar groter wordt. John weet zich, ondanks het vele geweld, staande te houden. Hij springt met zijn tv over een paar bejaarden, die op de grond liggen te rollebollen om een set steunkouzen. Verderop rijden twee corpulente mensen op scootmobiels op elkaar af alsof het een steekspel is tijdens een middeleeuws riddertoernooi. En dat allemaal voor een nieuwe frituurpan. Terwijl John nog langs de game-afdeling rent, duwt hij nog een stel kinderen omver om een Xbox One uit hun handen te graaien. John voelt zich lichtelijk trots terwijl hij zijn weg naar de kassa vervolgt. Daar aangekomen weet hij zich door de menigte te wurmen en na een paar klappen te hebben ontweken, staat hij vooraan bij de kassa. Hij heeft het gehaald, of beter gezegd overleefd. Met wat kleerscheuren, een bloedneus en een blauw oog loopt hij rustig naar huis. Z’n gezin zal hem vol blijdschap onthalen, wetende dat hij met grote korting wat nieuwe electronica heeft weten aan te schaffen.

De auteur in spe kijkt me lachend aan. Hij zegt tegen mij dat dit onmogelijk een situatie uit onze huidige westerse beschaving kan zijn. Ik blijf hem vrij serieus aankijken en vraag de beste man om eens te googlen op ‘Black Friday’. Terwijl de schrijver de zoekresultaten binnenkrijgt, wordt hij toch een beetje stil. ‘Zijn hier al eens doden bij gevallen?’ vraagt hij me verbijsterd. Ik kijk hem aan en zeg heel teleurgesteld dat dat zo is. Zijn writer’s block is in één klap weg. ‘Zoveel jaar aan beschaving en we lopen te knokken om een tv en wat lingerie met korting? Ik wil die mensen ontmoeten!’ Ik neem het laatste slokje van m’n koffie, gooi m’n bekertje weg en zeg: ‘Dan kan je die mensen het beste op een koffiedate meevragen.’