Waarom klinkt er gedonder na bliksem?
We weten allemaal dat onweer bestaat uit lichtflitsen, bliksem en donder. En misschien wel wat rillingen over je rug, mocht je er stiekem toch nog een beetje bang voor zijn. Maar hoe begint zo’n bui nu ook alweer? Een onweersbui ontstaat doordat meerdere luchtstromen met verschillende temperaturen samenkomen en een soort strijd met elkaar aangaan. Vaak gebeurt dit vooral na een warme periode, zoals een warme zomerdag. Wanneer het buiten warm is, bouwt de luchtvochtigheid zich langzaam op tot een hoog niveau. Als hierna een koude luchtstroom deze warmte tegemoetkomt, ontstaat er een groot temperatuurverschil en een instabiele atmosfeer die bestaat uit zowel koude, warme, droge en vochtige lucht bij elkaar. Deze luchtsamenstelling is de oorzaak van onweer.
Golf van luchttrillingen
Naast de bliksem brengt onweer ook altijd de donder met zich mee. Van jongs af is mij altijd geleerd: voor elke drie seconden die je telt tussen de bliksem en de donder, is het onweer een kilometer verder van je af. Maar hoe wordt dat harde geluid na de lichtflits precies veroorzaakt? Ook deze situatie valt uit te leggen door middel van een ballon. Wanneer je een ballon opblaast en dus lucht in een ballon perst, zorg je ervoor dat de luchtdruk in de ballon hoger wordt dan erbuiten. Wanneer je er nu een naald doorheen prikt, hoor je een ontzettende knal. Dit komt omdat de lucht die in de ballon vastzat, zich nu opeens heel snel kan verplaatsen en trillingen veroorzaakt in de lucht om de ballon. Deze trillingen in de lucht worden omgezet tot geluid door onze oren, in dit geval een harde knal.
De donder ontstaat door luchttrillingen die veroorzaakt worden door de hitte van de bliksem. Wanneer deze naar beneden komt, zorgt de warmte dat de lucht eromheen plots en flink uitzet. Deze snelle uiteenzetting van lucht zorgt voor een golf van trillingen die wij horen als een donderslag. Denk bijvoorbeeld aan de ontploffing van een bom, waarbij ook een knal te horen is door de ontsteking ervan en de vrijgekomen hitte. Maar omdat geluid niet zo snel reist als licht, horen we de donder vaak pas later dan we de bliksem zien, afhankelijk van waar deze inslaat. Slaat de bliksem dichtbij je in, dan hoeft het geluid niet zover te reizen en horen je de donder er bijna onmiddellijk na. Maar gebeurt de inslag iets verder weg, dan duurt het iets langer. Geluid reist 343 meter per seconde, waardoor het na drie seconden dus ongeveer een kilometer heeft afgelegd. Zo kun je altijd uitrekenen hoever een helse onweersbui zich van je bevindt.
