Waarom werkt een bril (of contactlenzen)?

‘Waar is m’n bril? Ik kan hem nergens vinden en zonder zie ik niets!’
‘Hij staat op je hoofd, mam.’

Ziehier een typisch probleem van een brildrager. Van de westerse bevolking is 43 procent bijziend en 40 procent verziend. Dankzij dit evolutionaire foutje kunnen meerdere opticiens mooie winsten maken. Brillen zijn op het moment zelfs zo populair (vooral die met dikke zwarte monturen) dat mensen ze enkel als accessoire dragen, met gewoon glas erin. Maar WRM hebben sommige mensen wel echt een bril of lenzen nodig? En WRM helpt een krom stukje glas hen weer beter zien?

WRM lenzen?
Lenzen zitten niet alleen in je bril of dobberen op je oog, ook in je oog zelf zit een klein lensje. De werking van deze lenzen is in principe allemaal hetzelfde. Als het licht erop valt zal het gefocust worden op het zogenoemde brandpunt. Wie wel eens met een vergrootglas (eigenlijk gewoon een bolle lens) in de zon gespeeld heeft, weet dat een brandpunt soms erg letterlijk genomen kan worden. Gelukkig gebeurt dit niet met het licht dat in ons oog valt.

Er bestaan twee soorten lenzen. Een positieve of bolle lens zorgt dat een lichtbundel convergeert (oftewel smaller wordt). Dus als je een bril met positieve glazen draagt, maakt deze de bundel smaller waardoor het focuspunt dichterbij ligt komt te liggen. Een holle lens, daarentegen, zorgt dat het licht divergeert (de bundel wordt dan breder). Daarom zorgt een bril met negatieve glazen dat het focuspunt verder weg komt te liggen.

Even focussen
Lenzen bepalen dus waar het focuspunt van het licht ligt, maar wat heeft dat te maken met scherp zien? Iets zien betekent eigenlijk dat licht (van de zon of van je bureaulampje) wordt weerkaatst door een voorwerp en vervolgens op het netvlies in je oog valt (daarom zie je in het donker niets). Leuk weetje: het beeld beland ondersteboven op je netvlies, maar je hersenen zijn zo slim om dat weer om te draaien.

En WRM zien we dan niet altijd alles scherp? In de afbeelding zie je hoe alle stralen, weerkaatst door glas, netjes op je netvlies samenkomen. Als dit niet het geval was geweest, dan had je een onscherp beeld gezien. De reden dat de stralen precies daar samenkomen is het kleine lensje dat in je oog zit. Je oogspieren trekken deze krommer of platter om te zorgen dat de stralen zo verbogen worden dat ze een scherp beeld op je netvlies creëren. Om dichtbij scherp te kunnen zien moet je lens goed bol staan. Wil je dingen in de verte scherp zien, dan heb je juist een platte lens nodig. Dit is de reden dat het soms even duurt voordat je een scherp beeld hebt als je snel opkijkt van je laptop naar iemand die je kamer in komt lopen; je oogspieren om de lens hebben eventjes nodig om de boel weer scherp te stellen.

Bijziend of verziend
Helaas werken de ogen niet bij iedereen even goed. Bij sommige mensen is de oogbol te lang; de lens zou heel plat moeten worden om het beeld van iets in de verte nog op het netvlies te focussen, en dat lukt niet. Hierdoor valt het beeld iets voor het netvlies. Deze mensen zien dichtbij goed, omdat de lens nog wel boller kan worden, maar voorwerpen ver weg zijn vaag (ergo: BIJziend).

Bij verziendheid is de oogbol juist te kort, waardoor het gefocuste beeld achter het netvlies zou vallen. Bij deze mensen kunnen de lenzen niet bol genoeg gemaakt worden om het beeld van iets wat zich dichtbij bevindt op het netvlies te laten vallen. In de verte zien ze meestal wel weer prima (ergo: VERziend)

Vreemde oudjes
Bij mensen die ouder worden treedt ook bijna altijd verziendheid op. De ogen zijn dan niet meer in staat een boek (of het schermpje van de smartphone van een kleinkind) te lezen. Vreemd genoeg is de oorzaak van deze verziendheid niet bekend. Er bestaan wel theorieën, maar geen enkele is tot nu toe bewezen. Ondanks dat er zoveel bekend is over het menselijk lichaam, is deze kwaal (die bij bijna iedereen voorkomt) nog een mysterie.

Compensatielenzen
Om te zorgen dat bij- en verziende mensen nog wel schoolborden en smartphoneschermpjes kunnen lezen, bestaan er brillen en contactlenzen. Deze geven je oog nèt dat beetje extra. Iemand die zijn eigen lens niet plat genoeg kan maken, krijgt een bril met negatieve (holle) glazen, die alvast wat voorwerk doet. Hetzelfde geldt voor verziende mensen wiens lens eigenlijk boller zou moeten staan dan fysiek mogelijk is. Zij krijgen een bril met positieve (bolle) glazen, waardoor het beeld alvast een beetje focust zodat het niet achter maar op het netvlies belandt. Dit is wat een leesbril doet. Een simpel geslepen stukje glas helpt dus om de wereld weer scherp te zien!

Kortom, kun je vanuit de collegezaal het bord niet lezen? Dan wordt het misschien tijd voor een bril met negatieve glazen (al kan het ook helpen om de avond ervoor niet door te halen). En heb je moeite met het lezen van je studieboeken? Leen dan eens de leesbril je van oma en kijk of dat helpt! Voor meer vragen: ga naar je opticien of laat een reactie achter.

Bronnen tekst:
medicinfo.nl
oogartsen.nl/oogartsen/brilsterkte/refractie_afwijkingen/