Waarom bestaat een barcode uit streepjes en cijfers?

Elke week krijg ik op mijn werk, in een winkel in de Leidsestraat van een niet-nader-te-noemen-merk, minstens tien dozen aan nieuwe winkelwaar binnen. Al deze spullen moeten eerst gescand, beveiligd en gelabeld worden met een prijs voordat ze ofwel in het magazijn ofwel de werkvloer op mogen. Maar hoe kan het nu dat een rode laser die een paar dunne of dikke streepjes scant, mij achter de kassa precies kan vertellen welk product ik in mijn handen heb en wil verkopen? En WRM bestaat een barcode zowel uit streepjes en cijfers en niet een van beiden?

Getallen
Een barcode ziet er op het eerste gezicht nogal saai uit: een aantal strepen met meestal dertien cijfers eronder. Maar deze twee componenten bevatten veel meer informatie dan je in eerste instantie zult denken. Dit zit hem vooral in de dertien getallen. Je kunt deze getallen in vier groepen opdelen. De eerste groep wordt, in het geval van een EAN-13 barcode (de meest gebruikte soort barcode), gevormd door de eerste twee getallen. Dit is de landcode; die voor Nederland bestaat uit de cijfers 87. De tweede groep bestaat uit vijf tot zeven getallen. Deze getallen behoren toe aan het bedrijf dat het product maakt. Een landcode en bedrijfscode kunnen samen aangeven om welk bedrijf het precies gaat. Zo heeft de Albert Heijn 8710400 als eerste zeven cijfers, 87 voor Nederland en 10400 voor Albert Heijn zelf. De rest van de drie tot vijf cijfers die hierop volgen, en daarmee de derde groep vormen, vormen samen de specifieke code voor het product, ook wel de artikelcode genoemd. Deze geeft bijvoorbeeld aan of je nu een blauwe pet of rode sokken koopt. Het laatste getal is een controlegetal. Mocht de streepjescode om wat voor reden dan ook beschadigd zijn, waardoor de verkoper de barcode handmatig moet invoeren, dan werkt het laatste getal als een controle. Dit controlegetal is met bepaalde software gegenereerd door middel van een formule, die de voorgaande getallen in de barcode zelf in de berekening gebruikt. Hieruit volgt het controlegetal. Zo kan de verkoper geen fout maken tijdens het invoeren, want de kassa herkent het wanneer een getal verkeerd wordt ingevoerd, omdat de formule dan niet meer klopt.

Dikke en dunne streepjes?
Maar als de dertien getallen deze informatie al weer kunnen geven, WRM hebben we die strepen dan nog nodig? Dit heeft te maken met de snelheid die nodig is bij het afrekenen. Het scannen van de strepen met een infrarode laser gaat nu eenmaal een stuk sneller dan met de hand iedere keer dertien getallen invoeren en voorkomt bovendien het maken van fouten hierbij. Desondanks zijn computers ook niet zaligmakend, omdat een laser door een klein defect een barcode al niet meer kan lezen. Er hoeft maar een vlek op de strepen te staan of een kreuk in het label te zitten en de laser zal moeite hebben met het lezen van de barcode. Dan biedt de ouderwetse manier toch nog een uitkomst.

Lasertechniek
Maar hoe onderscheidt een laser nu ook deze getallen door middel van de strepen? Het is eigenlijk een vrij eenvoudige techniek. De meest voorkomende scanner gebruikt een infrarode laser. Binnen de barcode absorberen de zwarte strepen het licht, terwijl de witte ruimtes het licht van de laser reflecteren. Deze onregelmatige reflectie wordt door de scanner geregistreerd en uiteindelijk in een digitale vorm doorgegeven aan de computer. Denk aan computertaal waarbij de zwarte strepen uit enen bestaan en de witte uit nullen. Stel, je scant een pizza bij de zelfscanner in de supermarkt. Binnenin de scanner gaat dit registreren door middel van een aantal hulpmiddelen: een laserhalfgeleider (die de lichtstroom naar een bepaalde kant stuurt), een spiegelrad, een hoekspiegel en een fotohalfgeleider. De reflectie van de laser door de barcode komt in de scanner terug op het spiegelrad, wat ronddraait. Via het spiegelrad en de hoekspiegel wordt een gereflecteerde lichtstraal van een witte ruimte verdraaid en een bepaalde hoek meegegeven (zie onderstaande afbeelding). Elke lichtstraal van de witte ruimtes wordt op deze manier via de spiegel opgenomen en verdraaid, om vervolgens te worden doorgegeven naar de fotohalfgeleider, waarna uiteindelijk een scan ontstaat. De hoeveelheid van het gereflecteerde licht hangt af van de dikte van de omringende zwarte strepen en geeft hiermee in een analoog signaal door om welk getal het gaat, aangezien elk getal uit een andere hoeveelheid gereflecteerd licht bestaat. Dit analoge signaal wordt uiteindelijk omgezet tot computertaal om in de kassa ingevoerd te kunnen worden. En zo kom je er bij de zelfscanner achter hoeveel die lekkere pizza mozzarella nu eigenlijk kost.

Bronnen afbeeldingen
induteq.nl

Bronnen tekst
Wildvannatuur.nl/nieuwe-media/qr-code/wat-is-een-streepjescode-en-hoe-werkt-een-barcode
Induteq.nl/induteq/overall.php?url=lesbrief_detailinfo.php&content=info_3&artikelnummer=39
Financieel-ondernemen.nl/artikelen/562/Streepjescode-of-Barcode/
Schooltv.nl/no_cache/video/crid/20051031_streepjescode01/