Waarom leidt biologisch eten tot honger?

Journalist Carlo Petrini vond het smakeloos. Pal naast de majestueuze Spaanse trappen in Rome werd een Mcdonald’s geopend. De komst van de fast food gigant was volgens Petrini tekenend voor de teloorgang van eeuwenoude traditionele en locale eetgewoonten. Tot zijn grote verdriet zag hij dat het culinaire erfgoed van Italië onder druk kwam te staan. Petrini stond niet alleen. Ook op andere plekken in Europa werd er niet altijd positief gereageerd op de komst van de Amerikaanse schaftschuren. Beroemd is de actie van de Franse boer José Bové. Hij reed zijn tractor in een nieuw geopende Mcdonald’s onder het motto ‘waar hamburgers worden geplant zal roquefort sterven.’ Petrini’s reactie was minder spectaculair maar had des te meer impact. Als tegenhanger van de opkomende fast food cultuur richtte hij de Slow Food beweging op. 25 jaar later zijn er ruim 100.000 leden in meer dan 150 landen. Slow Food is een wereldwijd actief netwerk dat zich afzet tegen geïndustrialiseerde voedselproductie en inzet voor lekkere, eerlijke, duurzame en biologische producten. De Slow Food beweging heeft mijn sympathie. Ik houd van lekker eten en vind dat we met z´n allen best wat bewuster met ons eten en de aarde bezig mogen zijn. Het door Slow Food gepredikte ‘ecogastronomie’ is dan ook een term waarbij het water me in de mond loopt. Toch ben ik nog geen lid. WRM? Omdat ik twijfel over de biologische insteek van de Slow Food beweging.

Biologisch eten voedt de wereld niet
De landbouw sector heeft te maken met een tweeledige uitdaging. Aan de ene kant moet het voldoen aan de groeiende vraag van een toenemende wereldbevolking. Aan de andere kant moet het proberen de impact op het milieu te beperken. Biologische landbouw technieken wordt vaak als oplossing geopperd. Die zijn er immers op gericht voedsel te produceren zonder het milieu ernstig te beschadigen. Een in ‘Nature’ gepubliceerd onderzoek biedt echter een kritische kijk op biologische landbouw: De oogsten van biologisch geteelde gewassen zijn gemiddeld 25% lager dan bij conventionele landbouw. Om dezelfde hoeveelheid voedsel te produceren heeft biologische landbouw dus meer grond nodig. De ontbossing die daar voor nodig is, ondermijnt het oorspronkelijk milieuvoordeel. Het zijn de efficiëntere industriële technologieën zoals kunstmest die de uitdijende wereldpopulatie het afgelopen decennium heeft gevoed. We kunnen niet zonder geïndustrialiseerde voedselproductie. Biologische landbouw alleen kan de wereld niet voeden. Een extreme focus op biologische voedselproductie leidt dus tot honger. Voormalig hoofd van de Voedsel- en Landbouworganisatie bij de VN, Jacques Diouf, noemt daarom de suggestie dat biologische landbouw voedselproblematiek kan oplossen gevaarlijk en onverantwoordelijk.

Moeten we biologische productiewijzen dan helemaal laten varen? Nee, hetzelfde onderzoek leert ons dat een mix van biologische en conventionele technieken toegepast moeten worden om een duurzame, adequate en betaalbare voedselvoorziening te bewerkstelligen. Sommige gewassen en ecosystemen lenen zich beter voor biologische technieken dan anderen. Of biologische landbouw kan bijdragen aan de uitdagingen van de landbouwsector is daarom erg context afhankelijk.

Slow Food
Volgens critici zijn Slow Foodies meer bezig met de perfect biologisch geteelde paprika, of de geheel groen verbouwde tomaat, dan met de honger in de wereld. ‘Can Slow Food Feed the World?’ zo luidt de kop van een artikel in Time Magazine. Is de Slow Food beweging te betichten van ecologisch fundamentalisme? Wordt er op dogmatische wijze het biologische gedachtegoed gepredikt? Ik denk van niet. Een blik op de website van Slow Food en je merkt dat het aan realiteitszin niet ontbreekt. Men is zich bewust van het spanningsveld tussen duurzaamheid en voedselzekerheid. Slow Food heeft het over kleinschalige landbouw dat náást geïndustrialiseerde voedselproductie moet bestaan. De beweging benadrukt dat het niet ogen sluit voor de economisch en politieke context van voedsel. Slow Food stimuleert daarom het debat en het bewustzijn over eten. Zaken waar niemand iets op tegen kan hebben. Zolang Slow Food op een genuanceerde wijze naar (biologische) voedselproductie blijft kijken, en niet dreigt door te slaan, hebben ze met mij een nieuw lid in huis.

Bronnen:
Slowfood.com
‘Can Slow Food Feed the World?’ Bryan Walsh, Time Magazine 09-2008
‘Will Organic Food Fail to Feed the World? David Biello. Scientific American. 04-2012
‘Comparing the Yields of Organic and Conventional Agriculture.’ Seufert et. Al. Nature 05-2012