Waarom de Eerste Kamer onmisbaar is

Recentelijk verscheen hier een artikel met de strekking dat Nederland prima zonder Eerste Kamer kan. Dit onder andere gebaseerd op de turbulentie tussen de Eerste en Tweede Kamer rond het Woonakkoord. Eerste Kamerlid Duivesteijn zorgde voor paniek toen hij aankondigde tegen het wetsvoorstel te stemmen, waardoor het akkoord en alles wat daarmee samenhing onderuit zou worden gehaald. Meerdere stemmen gingen dan ook op om de Eerste Kamer te ontbinden of aan te passen . Naar mijn idee onnodig, omdat te gemakkelijk voorbij gegaan wordt aan de vraag WRM de Eerste Kamer bestaat, en WRM de huidige samenstelling geen probleem is. Hieronder zal blijken WRM de huidige samenstelling geen probleem is en WRM de Eerste Kamer onmisbaar is.

Slagvaardigheid
In het artikel werd gesteld dat patstellingen tussen Eerste en Tweede Kamer leiden tot verlies van slagvaardigheid van de regering, en dat binnen de Eerste Kamer een trend waarneembaar is dat zij niet door deskundigheid geleid worden, maar door partijpolitiek. Wat betreft de slagvaardigheid valt het mee qua onnodige vertraging. De gemiddelde doorlooptijd van wetsvoorstellen in de Eerste Kamer was afgelopen jaar 118 dagen, tegen bijvoorbeeld een gemiddelde van 125 dagen in 2007. In tegenstelling tot de huidige samenstelling had de coalitie in 2007 ook een meerderheid in de Eerste Kamer. De slagvaardigheid lijkt dus niet direct belemmerd te worden door de huidige samenstelling van de Kamer.

Vrijheid van stemming
Sommigen gaan ervan uit dat Eerste Kamerleden op wetsvoorstellen stemmen op dezelfde wijze als hun Tweede Kamer-collega’s, en zien dat als grond om de Eerste Kamer te ontbinden. In de eerste plaats toetst de Eerste Kamer wetsvoorstellen op rechtmatigheid, uitvoerbaarheid, technische juistheid en handhaafbaarheid. Echter beperkt de Grondwet nergens de Eerste Kamer in diens mogelijkheden een wetsvoorstel af te keuren. Het is altijd al zo geweest dat de Eerste Kamerleden om politieke redenen wetsvoorstellen (mogen) afkeuren. Wat Duivesteijn deed, is niet ongebruikelijk. Er stond nu alleen wel erg veel op het spel.

Actief in de maatschappij
Zoals in het artikel wordt aangehaald, zijn er bepaalde voorstanders van het ontbinden van de Eerste Kamer die het genoemde argument van Francis Fukuyama aanhalen. In Nederland is het echter zo dat het Eerste Kamerlidmaatschap een deeltijdfunctie is, juist zodat de leden actief in de maatschappij staan. Het Fukuyama-argument is daardoor niet bruikbaar voor onze eigen Senaat.

Noodzaak van de Eerste Kamer
WRM is de Eerste Kamer nou zo belangrijk voor ons? De Kamer heeft twee kerntaken: voornamelijk medewetgever en controleur van de regering. Onder de 75 leden van de Eerste Kamer bevinden zich momenteel maar liefst 28 juristen (meer dan 1/3). Zij kunnen als geen ander bepalen of een wetsvoorstel goed in elkaar zit. De input van de overige leden is meer dan gewenst, vanwege hun kennis van allerlei vakgebieden. Daarnaast zijn de 75 leden een goede reflector van de huidige samenleving nu zij vol in de maatschappij staan, aangezien het lidmaatschap van de Eerste Kamer een deeltijdfunctie is.

In het wetgevingsproces zijn zij een onmisbare check, gezien hun kennis en grondigheid waarmee ze wetsvoorstellen behandelen. Voorgesteld werd dat deze controletaak ook vervuld kan worden door de Raad van State. Dit is echter onmogelijk nu zij ook recht spreekt. Gezien de trias politica, de scheiding van wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht, is dit niet mogelijk. Daarnaast geeft de Raad van State al advies over wetsvoorstellen, en zou ze in dat geval zichzelf aan het controleren zijn. Gezegd wordt dat de Eerste Kamer onmisbaar is in het wetgevingsproces gezien hun uitgebreide kennis en ervaring, hun actieve positie in de samenleving en hun brede mogelijkheden kritiek te leveren. Alles wat zich de afgelopen periode afgespeeld heeft rond de Eerste Kamer is niets bijzonders voor hun functioneren, behalve dan de samenstelling ten opzichte van de Tweede Kamer. Alleen die grond mag toch geen reden zijn om dit belangrijke orgaan te ontbinden?

Bron afbeelding: -JvL-

Bron tekst:
J. Eskes, ‘Ontbinding van de Eerste Kamer’, NJB (2013/2193)
E. Jurgens, W. Voermans, ‘Eerste Kamer ‘revisited’’, NJB (2014/308)
T. Barkhuysen, ‘Dubbele petten af in de Eerste Kamer?’, NJB (2013/550)
Eerste Kamer, www.eerstekamer.nl/doorlooptijden_wetsvoorstellen_8
J. Eskes, ‘Ontbinding van de Eerste Kamer’, NJB (2013/2193)
L. Dragtsra, ‘Staatsrechtelijke positie Eerste Kamer (ambtelijke achtergrondsnotitie), <www.eerstekamer.nl> (14-12-2010)