Waarom zouden digitale media ons dommer maken?

Ons leven wordt sinds een aantal jaar vergemakkelijkt door allerlei apparatuur. Weten we de weg niet? Daar hebben we een navigatiesysteem of telefoon voor. Weet je de betekenis van een bepaald woord niet? Het is allemaal te vinden op het internet. Volgens geheugenonderzoeker en psychiater Manfred Spitzer krijgen we steeds meer te maken met digitale dementie. Iemand die aan digitale dementie leidt, heeft geheugenproblemen en kan zich minder goed concentreren. Hij spreekt ook wel over emotionele afvlakking en algemene versuffing bij de mensen die aan digitale dementie leiden. Daarnaast zouden digitale media de kans verhogen op dementie, ons depressief maken en ook nog eens verslaafd en slapeloos. WRM zouden digitale media ons dommer maken? Heeft meneer Spitzer eigenlijk wel gelijk?

De voorstanders
Manfred Spitzer stelt op basis van diverse wetenschappelijke onderzoeken dat het langdurig gebruiken van digitale media kan zorgen voor het verschrompelen van de hersenen, dit veroorzaakt volgens hem de digitale dementie. Volgens hem gaan informatieprocessen in het geheugen anders functioneren door het gebruik van digitale media, omdat we te weinig intensief gebruik van de hersenen maken. We trainen onze hersenen niet meer en het gevolg daarvan kan zijn dat we te maken krijgen met concentratie- en aandacht- en geheugenstoornissen.

Ook Nicholas Carr, auteur van het boek Is Google Making Us Stupid?, is het met Spitzer eens. Technologie verandert de werking van ons brein. Het internet zou volgens Carr onze aandacht fragmenteren. Je klikt altijd weer van link naar link naar link. Alles moet ons makkelijk aangereikt worden, anders klikken we weg. Ook onderzoeken wijzen uit dat het brein verandert door het veelvuldig gebruiken van het internet. In het boek van Garry Small, iBrain, werd onderzoek gedaan met jongeren onder een MRI-scanner. Het bleek dat deze jongeren de rechterkant van hun hersenen veel meer gebruiken dan dat oudere mensen dat doen. Ze hebben veel meer ruimte voor fantasie, spontaniteit, emotie en creativiteit.

De tegenstanders
Er zijn echter ook mensen die stellen dat het internet ons slimmer en beter maakt. Zo ook Clay Shirky, auteur van het boek Cognitive Surplus: Creativity and Generosity in a Connected Age. Volgens hem helpt internet ons met het wegblijven van de TV, waar we anders als luie aardappels naar zaten te staren. We zouden onze tijd, die we anders voor de tv besteden, nu zinvol inzetten. Daarnaast is internet een perfect platform voor mensen met verborgen talenten om deze te laten zien aan anderen. Een voorbeeld hiervan is Youtube, waar vele jongeren maar ook ouderen hun creativiteit kwijtkunnen in het maken van filmpjes.

Ook blijkt dat Spitzer in zijn boek over digitale dementie cruciale elementen achterhoudt en mensen ook misleidt. Uit een artikel van Peter Teffer blijkt dat Spitzer het in zijn boek over een onderzoek heeft waaruit geconcludeerd kan worden dat mensen die vaker internet gebruikten minder communicatie met hun familieleden hadden. Echter, vier jaar later is een onderzoek met eenzelfde opzet uitgevoerd waaruit blijkt dat de negatieve effecten die in dat onderzoek gevonden zijn verdwenen waren. Manfred Spitzer vermeldt dit echter niet in zijn boek. Daarnaast stelt Teffer dat Spitzer niet geheel objectief is, omdat hij haat koestert voor alles wat een beeldscherm heeft. De volgende quote illustreert zijn mening wat duidelijker: “Naar mijn mening is het een horrorshow wanneer drie generaties niets beters met hun tijd weten te doen dan voor een beeldscherm op buitenaardse wezens te zitten schieten”. De kans is dus groot dat Spitzer in zijn mening en in zijn boek selectief is geweest in het geven van informatie en die mening dus niet op gegronde informatie is gebaseerd.

Eindstand
Een ding dat zeker is, is dat digitale media nooit zullen verdwijnen en alleen maar verder zullen ontwikkelen. Digitale media veranderen de structuur van onze hersenen. Maar dit hoeft geen slecht teken te zijn. Zoals eerder genoemd is er in de hersenen dan meer ruimte voor creativiteit en fantasie. Volgens Clive Thompson, auteur van Smarter than you think, bevorderen digitale media sociale interactie en publiek denken, wat volgens hem een positieve ontwikkeling is. Door sociale mediaplatforms Twitter en Facebook is het veel makkelijker om informatie uit te wisselen en dit wordt dan ook flink gedaan; vele diverse onderwerpen komen voorbij en er wordt nagedacht over allerlei verschillende zaken. Het blijkt dat bij alle nieuwe informatietechnologieën telkens weer de alarmbellen gaan rinkelen, om Socrates over het schrift maar even te citeren: ‘.. deze uitvinding zal vergeetachtigheid opwekken in de geest van degenen die leren ermee om te gaan, omdat zij hun geheugen niet zullen gebruiken”. Er wordt dus telkens gedacht dat nieuwe soorten media dommere mensen tot gevolg hebben, maar of dat echt gebeurt is nog maar de vraag.