Egyptische revolutie – part 2

Waarom werd de Egyptische revolutie (2011) ook wel de Facebook/Twitter revolutie genoemd (part 2)?

Lees hier deel 1

We weten inmiddels dat sociale media voor heel andere doeleinden kunnen worden ingezet dan slechts het publiekelijk presenteren van de aaibaarheidsfactor van je kat of goudvis. Zo zijn sociale media platforms tijdens de Egyptische revolutie in 2011 ingezet door activisten om hun landgenoten te mobiliseren om in opstand te komen tegen het destijds huidige regime. Facebook en Twitter groeiden in Egypte uit tot nationale podia voor het uiten en delen van kritiek op de politieke en economische situatie in het land. De verschillende communicatiemogelijkheden die deze online platforms bieden, stelden de Egyptenaren in staat gemakkelijk, gratis en snel soortgelijk denkenden op te sporen. Zo deelden zij hun onvrede, ideeën en visies met elkaar. Maar sociale media deden meer dan alleen dat. Zo hadden zij ook een hele praktische en informatieve functie.

#Tahrir square #medical help!
Los van het feit dat sociale media werden ingezet om burgers te mobiliseren, werden zij ook ingezet als belangrijke nieuwsbronnen. De Egyptische staatstelevisie en de nationale kranten vertoonden zowel vóór als tijdens de revolutie een pro-Mubarak gekleurd beeld van de situatie. Sociale media werden daarom door de activisten ingezet om de gebeurtenissen vanuit hun perspectief de wereld in te krijgen. Het idee van burgerjournalistiek is hieruit voortgekomen: nieuws van de straat, geschreven door burgers en verspreid door burgers. De Arabische zender Al Jazeera was één van de eerste mediagiganten die deze nieuwe vorm van journalistiek oppikten. Zo toonde deze nieuwszender behoorlijk wat videobeelden van de opstanden in Egypte, gefilmd door burgers, die onder andere verspreid werden via Youtube. De betrouwbaarheid van deze nieuwsbronnen valt uiteraard te betwisten…ook in Egypte bestaan sensatiezoekers. Zeker in chaotische situaties ontstond op sociale media een golf aan informatie die moeilijk te filteren en controleren was.

Op zowel Facebook als Twitter kwam ik updates en tweets tegen als: ‘Mubarak sent his boys to kill us at Tahrir Square, please help us’ en ‘At least one person dead in fire now’. Daarnaast werden er ook hele concrete verzoeken geplaatst. Zo is er op Twitter een Tweet verschenen waarin Egyptenaren werden opgeroepen per direct bloed te doneren in een bepaald ziekenhuis in Caïro, wegens een groot aantal gewonden door de hevige rellen.

Hoe zat het dan met die vijfdaagse internetblokkade? Uiteraard waren er slimmeriken die deze blokkade wisten te omzeilen, maar daarnaast veroorzaakte de blokkade ook nog eens extra woede onder de Egyptenaren. Aangezien één van de belangrijkste informatiekanalen werd platgelegd, ging een groot deel van de Egyptenaren juist de straat op omdat dat de enige manier was om nog te weten wat er echt gebeurde.

Van lokaal naar globaal
Mensen zijn mobiel. Ze verplaatsen zich van tijd naar tijd, van plek naar plek. Zo heeft ook een deel van de Egyptenaren zich in de loop der tijd gevestigd op locaties buiten Egypte. Ondanks het feit dat deze Egyptische migranten tijdens de revolutie niet fysiek aanwezig waren bij de protesten in hun thuisland, voelden zij zich wel betrokken bij de gebeurtenissen. Sommige van hen waren zelfs, op alternatieve wijzen, zeer actief. Op sociale media platforms was dit goed merkbaar. Zo is de eerder genoemde Facebook groep ‘We are all Khaled Said’ opgericht door de Egyptenaar Wael Ghonim, een expat die al lange tijd in Dubai woont. Daarnaast ontstonden er tijdens de revolutie ook Facebook groepen als ‘Voice of Egypt Abroad’ en ‘Egyptians abroad in support of Egypt’. Facebook en Twitter bleken bij uitstek dienst te kunnen doen als virtuele verzamelplaatsen voor Egyptische migranten wereldwijd. Het bereik van deze online platforms houdt niet op bij de grens. Het overstijgt geografische grenzen. Het is net zo makkelijk om via deze media contact te houden met iemand in Amsterdam als met iemand in Caïro, Kaapstad of Tokyo.

In Nederland hebben wij momenteel een Egyptische gemeenschap bestaande uit zo’n 21.000 personen. Ik was zeer nieuwsgierig naar de betrokkenheid, van deze in Nederland gevestigde Egyptische migranten, bij de revolutie in hun thuisland. Met de vraag: ‘bestaat er zoiets als activisme van een afstand?’ probeerde ik mijn weg te vinden into de Egyptische gemeenschap. Met succes! Uit mijn zeer gevarieerde mix aan Egyptische contacten kreeg ik een vrij uniform antwoord. ‘Ja, wij hebben ons betrokken gevoeld bij de Egyptische revolutie, actie ondernomen om deze betrokkenheid te uiten en in toenemende mate sociale media ingezet om dit te verwezenlijken.’

Het sociale media gebruik van Egyptische migranten in Nederland is tijdens de Egyptische revolutie enorm toegenomen. Niet alleen gebruikten zij deze media als nieuwsbronnen, ook boden deze online platforms hen een podium voor debat en discussie. Egyptische migranten in Nederland kwamen met elkaar in contact via sociale media en maakten op Facebook evenementen aan om te gaan demonstreren op verschillende locaties in Nederland. Via de demonstraties ontmoetten zij vervolgens weer andere Egyptenaren die ook weer werden aangespoord gebruik te maken van sociale media. Virtuele en traditionele wijzen van actie voeren onder Egyptische migranten in Nederland gingen dus hand in hand. Ze zaten elkaar niet in de weg, maar versterkten elkaar.

Traditioneel protesteren vs. virtueel protesteren
Kunnen we er nu van uit gaan dat de virtuele vormen van actie voeren de traditionele vormen van actievoeren zullen overnemen? De gebeurtenissen in Egypte hebben aangetoond wat voor kracht er schuilt achter sociale media mits op de juiste manier ingezet. Maar als de Egyptenaren zich niet werkelijk verzameld hadden op het Tahrir plein, hadden zij nooit het regime omver kunnen werpen. Voor nu is het antwoord dus nee, maar wie weet wat de toekomst nog voor ons in petto heeft…

Bron afbeelding: Laila Le Guen