Egyptische revolutie – part 1

Waarom werd de Egyptische revolutie (2011) ook wel de Facebook/Twitter revolutie genoemd (part 1)?

Even je Facebook status updaten, waar je een jaloersmakende foto aan toevoegt van die heerlijke kan sangria met XXL rietjes die je met je ‘getagde’ vrienden aan de Scheveningse costa aan het opslurpen bent. Ooh… en vergeet niet even in te checken bij die nieuwe strandtent, altijd leuk als bekenden in de buurt je weten te vinden. Het ‘delen’ van vrijwel alles wat reilt en zeilt in je leven via sociale media is voor een heel groot deel van de Nederlandse bevolking een dagelijkse activiteit geworden. Hartstikke leuk natuurlijk op de hoogte blijven van alle triviale gebeurtenissen van je vrienden, familie, kennissen, collega’s, huisgenoten, reismaatjes, scharrels, partner(s), ex-partners, etc. etc…. zonder erbij stil te staan dat in andere delen van de wereld Sociale Media op een heel andere manier worden ingezet.

25 januari 2011: het revolutiezaadje geplant…
We herinneren ons vast allemaal de beelden van het moment waarop het Tahrir plein in de Egyptische hoofdstad Cairo volstroomde met burgers in de vroege lente van 2011. Op 25 januari verenigden Egyptische mannen en vrouwen zich, afkomstig uit verschillende leeftijdscategorieën en sociale klassen, om het vertrek van voormalig president Hosni Mubarak te eisen. Zeventien dagen lang barricadeerden zij het Tahrir plein bewapend met tenten en spandoeken, schreeuwend om brood, vrijheid en sociale gerechtigdheid. Dankzij de live uitzendingen van Al Jazeera, werd de gehele wereld getuige van hoe de Egyptische burgers het voor elkaar kregen om met hun aanhoudende protesten en demonstraties Mubarak’s regime omver te werpen. Alhoewel het merendeel van de burgers in eerste instantie niet de straat op ging met revolutionaire bedoelingen, was een revolutie uiteindelijk wel wat zij kregen.

De Arabische lente
Egypte was overigens niet het enige Arabische land waar de bevolking middels demonstraties en protesten de heersende regimes behoorlijk wat angst inboezemde. In Tunesië, Libië, Jemen, Bahrein en Syrië kwamen in datzelfde jaar burgers wegens uiteenlopende redenen in opstand tegen hun destijds huidige regimes. Niet alle pogingen bleken even succesvol, denk aan Syrië waar de bloedige strijd nog steeds gaande is, maar feit blijft dat de ontevredenheid onder burgers in de Arabische wereld op verschillende wijze kenbaar werd gemaakt. Deze golf aan onrust in de Arabische regio heeft door de media de naam Arabische lente gekregen.

Buzzword: mobiliseren!
Wat bracht op 25 januari 2011 deze duizenden Egyptenaren zo massaal tezamen? Het zou wel erg kort door de bocht zijn om hier met één ongenuanceerd antwoord te komen. Uiteraard zijn hier meerdere factoren verantwoordelijk voor, te beginnen bij een algemeen gedeeld gevoel van ontevredenheid. Maar hoe precies werden deze gevoelens gedeeld en hoe brachten ze mensen werkelijk op de been? Nog niet zo lang geleden verspreidden ergernissen zich mond op mond bij de lokale bakker, slager of het koffiehuis. Er werd middels pamfletten opgeroepen om op een bepaalde dag te demonstreren of staken. Maar ook in de Arabische wereld heeft de tijd niet stilgestaan en is internet geen term meer die eerst opgezocht moet worden in het woordenboek. In deze huidige tijd blijken nieuwe, virtuele sociale podia zeer geschikt om mensen te mobiliseren voor een bepaald doel. Zoals je al kunt raden gaat het hier om Sociale Media platforms. Facebook and Twitter zijn uiteraard het meest bekend, maar ook Blogs, videokanalen à la Youtube en zelfs de zogeheten content communities zoals Wikipedia vallen onder de categorie Sociale Media.

Facebook/Twitter revolutie?!
Egyptische activisten waren al geruime tijd voor het uitbreken van de Egyptische revolutie actief op Facebook en Twitter. Zo had Egypte in 2007 al een erg actieve Blogger gemeenschap. Egyptische activisten gebruikten deze Blogs om, op een relatief veilige en anonieme wijze, hun ongenoegen te uiten over de politieke en economische situatie in hun land en om daarnaast mensen aan te moedigen op te komen voor hun rechten. Met andere woorden, zij gebruikten hun Blogs heel handig als politieke platforms. Een instrument om mensen te mobiliseren voor het magische woord change. Met de opkomst van Facebook en Twitter ging er helemaal een wereld vol regenbogen en luchtballonnen open voor de, voornamelijk jonge, Egyptische activisten. Like-buttons, hashtags, re-tweeten, privéberichten, prikbordberichten, porren, evenementen, pagina’s, groepen… de pret kan niet op! Een gebruiker krijgt niet eens de kans het gevoel te hebben dat er iets ontbreekt, want binnen de kortste keren komen de Sociale Media alweer met een nieuwe update, tool of gewoon een heel nieuw medium. De verschillende functies die deze websites aanbieden staan geheel in het teken van interactiviteit; snelle en makkelijke onderlinge communicatie zowel voor publiekelijk doeleinden als privé.

Naast het feit dat de Egyptische activisten hun eigen privé profielen hebben ingezet om hun politieke boodschap te verkondigen en een dialoog te starten binnen hun eigen (Sociale Media) vriendenkringen, hebben zij zich ook op Sociale Media verenigd via zogeheten pagina’s en groepen. Vooral Facebook blijkt bij uitstek een geschikt middel om pagina’s en groepen op te richten met een specifiek thema. Zo schoten de anti-Mubarak pagina’s op Facebook al snel als bloemkolen uit de grond. In 2008 ontving één van de eerste Facebook pagina’s die zich kritisch uitdrukte tegen het voormalig Egyptische regime na een aantal dagen al 70.000 likes. Op de prikborden van deze pagina’s en groepen werden discussies uitgelokt door middel van satirische cartoons (waar Egyptenaren dol op zijn), provocerende foto’s en teksten en werden er plannen gemaakt voor protesten, stakingen en demonstraties. Daarnaast werden er online Facebook evenementen aangemaakt om Egyptenaren te stimuleren aanwezig te zijn op een bewuste plaats en op een bewust tijdstip. Er werden zelfs tactieken en praktische tips besproken om de politie te omzeilen en om barricades op te zetten.

‘We are all Khaled Said’
Een belangrijke trigger voor de woede van veel Egyptenaren jegens de Egyptische regering was de dood van Khaled Said in 2010. Deze jonge Egyptenaar werd op brute wijze door de politie vermoord zonder duidelijk motief. Het nieuws rondom zijn dood verspreidde zich razendsnel op verschillende Sociale Media. Op Facebook ontstond zelfs een pagina met de titel ‘We are all Khaled Said’. De pagina ontving al snel duizenden likes. Net voor en tijdens de Egyptische revolutie groeide deze pagina helemaal uit tot een nationaal, of zelfs internationaal, platform voor politieke discussies onder Egyptenaren.

Bijna twee jaar lang hebben Egyptische activisten continue informatie verspreid en uitgewisseld op Facebook en Twitter. Al hun harde werk werd beloond op 25 januari 2011, toen duizenden Egyptenaren gehoor gaven aan hun oproepen en zich gezamenlijk en fysiek op het Tharirplein verzamelde om hun ongenoegen te uitten. Of dit ook gelukt was zonder het gebruik van Sociale Media? Who knows… Feit blijft dat het uiterst geschikte middelen blijken om op een breder niveau gedachtes uit te wisselen en het dialoog aan te gaan met landgenoten en dit allemaal GRATIS en SNEL!  Het mobiliseren van mensen, hen aan het denken zetten en hen op de hoogte houden van aankomende evenementen, dat is waar de kracht van Sociale Media ligt. De Egyptische regering ontdekte de groeiende invloed van Sociale Media pas toen het kwaad al geschied was. Het afsluiten van het internet op 27 januari 2011 kwam dus zo’n beetje als mosterd na de maaltijd…

To be continued…
Nieuwsgierig naar meer? Bijvoorbeeld naar hoe de Egyptische activisten Sociale Media hebben ingezet in het heetst van de strijd? Wat Egyptische migranten groeperingen hier mee te maken hebben? En ben je benieuwd of het virtueel actie voeren de toekomst is? Kijk dan vol spanning uit naar part 2!

[update: lees hier part 2!]

Bron afbeelding: Laila Le Guen