Gave Gezegden: “In de aap gelogeerd”

Als fervent liefhebber van taal en alles wat daarmee te maken heeft, kijk ik doorgaans niet raar op van linguïstische merkwaardigheden. Onlogische verbuigingen, maf klinkende termen en onuitspreekbare woorden, die horen er nou eenmaal bij. Maar als het op spreekwoorden aankomt, weet ik soms stal noch haard te vinden (ja, zoals deze inderdaad). Aan sommige gezegden is simpelweg geen touw vast te knopen. Waarom zeggen we dat nou zo? Om deze vraag te beantwoorden wijd ik met WRM? vanaf nu om de zoveel tijd een leuk artikeltje aan een raar spreekwoord met een logische herkomst, of een logisch spreekwoord met een rare herkomst.  Zodat we in de toekomst allemaal iets meer kaas hebben gegeten van het wonder dat men taal noemt.

Vandaag dus de spreekwoordelijke vuurdoop. Ik heb gekozen voor een uitdrukking waar ik nooit een jota van begrepen heb (iota, ι , oftewel de kleinste letter uit het Griekse alfabet, mocht je benieuwd zijn naar de herkomst van deze vreemde zegswijze).

Vandaag op het menu: “In de aap gelogeerd zijn.” Hoewel de herkomst van dit spreekwoord niet helemaal duidelijk is, zijn er wel een aantal aannemelijke theorieën in omloop. Er wordt in ieder geval verondersteld dat het Aapje of de Aap de naam was van een herberg waar je liever niet verbleef. Veelal wordt beweerd dat het hier gaat om een monumentaal pand op de zeedijk te Amsterdam die de naam ’t Aepjen draagt.

De herberg werd naar verluidt veelal bezocht door matrozen die maanden op zee hadden doorgebracht. De matrozen hadden vaak niet genoeg geld om hun rekeningen te betalen en bekostigden hun alcoholische versnaperingen zodoende met een ander soort waar, dat zij op exotische locaties verworven hadden; aapjes. Deze dieren droegen vaak vlooien met zich mee waar men tijdens het verblijf in ’t Aepjen dus ook last van kreeg. Tegen iemand die jeuk had zei je gevolglijk: “Jij hebt vast in ’t Aepjen gelogeerd”.

Hoewel deze theorie stiekem de leukste is, heeft niemand ooit echt kunnen bewijzen dat in het betreffende pand daadwerkelijk een herberg heeft gezeten. Het was overigens niet ongewoon een aap op je uithangbord afgebeeld te hebben. Het spreekwoord zou zijn huidige betekenis dus ook te wijten kunnen hebben aan een andere herberg met een aap op het uithangbord die een slechte reputatie had.