Waarom kiezen zoveel Japanse tieners voor extravagante kledingstijlen?

Kleurenmelanges die je ogen verblinden of juist angstaanjagende zwartgeblakerde kostuums met kinderlijke details en frutsels. Carnaval! Daar denk je als Nederlander aan wanneer je de als Pikachu slash Hello Kitty slash lolita slash Gothic verklede Japanse tieners in de straten van Tokyo ziet rondparaderen. Verschillende sub(straat)culturen met verschillende bijbehoren kledingsstijlen. Kledingstijlen die vaak niet uniek genoeg kunnen zijn, je moet je ten slotte wel blijven onderscheiden van de rest! De japanners lijken zelf niet meer vreemd op te kijken van de extravagante kledinguitbarstingen van de jeugd, zeker in bepaalde wijken van Tokyo val je zelfs uit de toon met je simpele spijkerbroek en wit poloshirtje. Hoe en door wie is deze trend in Japan nu precies ontstaan? En vooral, waarom zijn deze stijlen tegenwoordig zo populair onder Japanse tieners?

Japanse schoolmeisjes
Het traditionele beeld wat de Westerse wereld voorheen had van zedig geklede Japanse dames en Japanse heren in grijze muizen pakken werd in de jaren 90 teniet gedaan door de opkomst van verschillende extravagante kledingstijlen in de straten van Tokyo. Deze omslag in het Japanse modebeeld werd niet aangewakkerd door de professionele modeontwerpers, maar door schoolmeisjes. Deze tieners bepalen tegenwoordig wat hip is en wat niet. Door de economische stagnatie die na de jaren 80 in Japan is ontstaan hebben jongeren een minder rooskleurig beeld van de toekomst. Vooral de Japanse jongeren voelen zich door deze economische stagnatie, en de bijbehorende gevolgen, onzeker en boos. Daarnaast is ook te zien dat de traditionele Japanse normen en waarden onder jongeren aan het veranderen zijn. De extravagante mode drukt de huidige stemming uit van de samenleving waarin de individuele identiteit als belangrijker wordt beschouwd dan de groepsidentiteit. Deze houding onder jongeren is duidelijk terug te zien in hun normdoorbrekende en opvallende kledingkeuzes. Onder deze economische en sociale omstandigheden is de Japanse mode de afgelopen jaren steeds innovatiever en creatiever geworden. Japanse tieners zijn op zoek naar hun identiteit en naar een samenleving waarin zij zich geaccepteerd voelen.

‘Kawaii’ als levensstijl
De Japanse subculturen worden dus voornamelijk gedomineerd door jongedames. Winkelen wordt door de tienermeisjes gezien als de belangrijkste vorm van entertainment. Invloedrijke thema’s in hun modebeeld zijn ‘lief’ en ‘schattig’, in het Japans wordt dit Kawaii genoemd. Kawaii wordt door vele tienermeisjes zelfs gezien als een levensstijl. Mode is erg belangrijk voor hen omdat ze willen opvallen en opgemerkt willen worden. Sommigen van hen willen ook gewoon de rebel uithangen en aanschoppen tegen de traditionele Japanse gebruiken. De invloed van de tienermeisjes die het modebeeld in Japan deed veranderen in de jaren 90, reikte veel verder dan ieder andere subcultuur. Deze groep herdefinieerde constant de normen omtrent seksualiteit en kleding. De meisjes die deel uitmaakten van deze groep, hingen voornamelijk uit in de straten van de wijk Shibuya en creëerden op deze manier onbedoeld de eerste straatcultuur. Sinds het ontstaan van deze eerste straatcultuur zijn er tal van andere subculturen ontstaan in de straten van Tokyo en alleen de echte ‘insiders’ kunnen hier nog goed onderscheid tussen maken.

Mode-items door consumenten zelf
Als een kledingstijl een trend wordt in Japan verspreidt het zich enorm snel en draagt iedereen het. Dit is een uniek fenomeen en is vrijwel nergens anders ter wereld te vinden. Een bepaald mode-item wordt meestal geïntroduceerd door jongeren in Tokyo en verspreidt zich dan in korte tijd naar andere delen van het land. Het gaat hier dus niet om mode-items die bedacht zijn door de professionele mode-industrie, maar om trends die bedacht zijn door de jonge consumenten zelf. De mode-items die de tieners promoten aan hun vrienden staan los van, en druisen juist vaak tegen de heersende stromingen op modegebied in. De hype die in de loop der jaren is ontstaan, om je te verkleden als stripfiguren, is gebaseerd op het idee anderen te willen vermaken door een kostuum te dragen. Dit gebeurt niet alleen op speciaal georganiseerde animatie-bijeenkomsten, maar ook gewoon op straat. Ook de lolita Gothic stijl borduurt hier op voort en is in feite een combinatie van de mode uit het Victoriaanse tijdperk en de moderne Gothic look.

Schaarsheid en originaliteit
De internationaal bekende Japanse ontwerpers worden door de tieners beschouwd als te bekend. De tieners halen er juist voldoening uit om op zoek te gaan naar de underdog ontwerpers en aanbidden deze ontwerpers vervolgens alsof het merk voor hen is gemaakt. De schaarsheid en originaliteit van deze straatmerken maakt het voor vele tieners zo aantrekkelijk. Deze merken worden niet verkocht in de Verenigde Staten of in Europa, de ontwerpers concentreren zich slechts op de Japanse markt. De tieners willen kleding dragen die niemand anders draagt maar tegelijkertijd willen zij wel dat deze kledingstukken worden erkend als exclusief. Daarom verkopen ontwerpers vaak maar een beperkt aantal van één bepaald kledingstuk.

Creatief met mode
Terwijl vele Japanse consumenten de modetrends van het Westen kopiëren, hebben de jongeren de weg vrij gemaakt voor het creatief mixen en matchen van uiteenlopende stijlen die op hun beurt vandaag de dag steeds meer worden geïmiteerd door het Westen. De Japanse tieners weten een eigen, lokale draai te geven aan een globaal verschijnsel als mode. In plaats dat zij meegaan met de internationale modetrends, kiezen zij uit het globale aanbod alleen die items uit die zij zelf mooi vinden, combineren dit en creëren hiermee een geheel nieuwe en eigen kledingstijl. Best fascinerend!